Mỗi độ xuân về, đất trời như khoác lên mình tấm áo mới, báo hiệu mùa lễ hội rộn ràng. Trong tiết trời ấm áp, sắc xuân tươi thắm, lòng người hướng về những giá trị truyền thống bền vững. Đến những địa điểm du xuân Nam Định, du khách sẽ trải nghiệm vô số lễ hội được gìn giữ, trân trọng và bảo tồn, như chính hồn cốt của người dân nơi đây.
Đền Trần, nằm trên nền phủ Thiên Trường - quê hương nhà Trần, thờ 14 vị vua Trần, các vị khai quốc công thần và Trần Hưng Đạo cùng gia quyến. Khu di tích hiện gồm ba đền chính: Thiên Trường (Thượng) thờ phụng Thuỷ tổ và các vua nhà Trần, Cố Trạch (Hạ) thờ Trần Hưng Đạo và gia quyến trên nền nhà cũ của Ông và Trùng Hoa (xây dựng năm 2000) thờ tượng đồng của những vị Hoàng đế cùng quan văn và võ.
Đền Trần, một điểm đến du lịch gần Hà Nội, là nơi thể hiện lòng biết ơn, sự ngưỡng vọng và khát vọng về một xã hội thái bình của vùng đất địa linh này. Lễ hội Đền Trần, diễn ra vào dịp đầu xuân năm mới, thời điểm giao mùa của đất trời, khi đất nước thanh bình, lòng người hướng về cội nguồn, cũng là dịp để du xuân, trẩy hội, một hoạt động văn hóa dân gian truyền thống. Thời gian diễn ra là đêm 13 tháng Giêng và rạng sáng ngày 15 tháng Giêng âm lịch.
Lễ hội bắt đầu bằng lễ khai ấn đêm 14 rạng sáng 15 tháng Giêng, tại đền Cố Trạch, sau đó rước hòm ấn sang đền Thiên Trường, đóng dấu ấn vàng phát cho dân. Những ngày tiếp theo, người dân dâng hương, chiêm bái tại đền Trần. Lễ hội trở thành phần không thể thiếu trong tâm hồn người dân địa phương mỗi độ xuân về.
>>Xem thêm: Đến Đền Trần Nam Định 'xin ấn' và chiêm ngưỡng kiến trúc cổ trầm mặc |
Chợ Viềng Nam Định, phiên chợ cầu may duy nhất mỗi năm (diễn ra đêm mùng 7, ngày 8 tháng Giêng âm lịch), là nơi giao thoa văn hóa truyền thống và tâm linh, gắn liền với tín ngưỡng thờ Mẫu Liễu Hạnh. Sản phẩm bày bán, từ nông cụ (cuốc, xẻng, rổ rá…) đến đặc sản địa phương (vó lưới Bồng Làng, rau cần Thiệu Vịnh…), không chỉ là hàng hóa mà còn mang ý nghĩa may mắn, sức khỏe.
Địa điểm du xuân Nam Định này không chỉ là nơi buôn bán các công cụ sản xuất mà còn là địa điểm giao thương các loại cây cảnh với mong muốn cầu may, lấy lộc đầu năm. Khác với những phiên chợ khác, người ta đến chợ Viềng không mấy quan tâm đến giá cả, chỉ cần mua bán được là đủ, coi đó như một cách cầu may.
Tuy nhiên, có lẽ điều đặc biệt nhất làm nên thương hiệu của chợ Viềng chính là sự xuất hiện tràn ngập của thịt bò và thịt bê. Theo quan niệm dân gian, màu đỏ của thịt bò tượng trưng cho may mắn cả năm, vì vậy hầu hết du khách đến chợ Viềng đều mua ít nhất một chút thịt bò mang về nhà. Nam Định có hai chợ Viềng: Viềng Phủ (huyện Vụ Bản) và Viềng Chùa (huyện Nam Trực). Khí thế mua bán tấp nập, tươi vui của chợ Viềng giữa cảnh xuân tươi đẹp phản ánh giá trị văn hóa bền vững của vùng đất này.
Lễ hội Phủ Dầy (tháng 3 âm lịch) tôn vinh Thánh Mẫu Liễu Hạnh, một trong Tứ bất tử và là thần chủ tín ngưỡng thờ Mẫu. Phủ Dầy, quê hương và nơi giáng sinh của Thánh Mẫu, có quần thể di tích gồm phủ Tiên Hương (Chính phủ), phủ Vân Cát và lăng chúa Liễu, nằm giữa cảnh quan sơn thủy hữu tình. Thánh Mẫu được người dân suy tôn vì công lao giúp đỡ dân nghèo, chữa bệnh và phát triển nông nghiệp.
Hội diễn ra trong 10 ngày. Ngày mùng 1 là ngày khai hội. Ngày mùng 2, làng Tiên Hương tổ chức rước nước. Ngày mùng 3, lễ vật gồm bánh dày, lợn, xôi, hoa quả, rượu… được dâng lên. Ngày mùng 4 là chính giỗ tại phủ Vân Cát và ngày mùng 5, Thánh Mẫu được rước lên chùa Dần. Ngày mùng 6, Thánh Mẫu được rước từ phủ Tiên Hương xuống chùa Gôi. Lễ rước Thánh được tổ chức long trọng, trang nghiêm, thể hiện lòng thành kính và gợi nhắc về cội nguồn.
>>Xem thêm: TOP 6 các điểm du lịch tâm linh ở Nam Định cho người sùng đạo |
Ngoài phần lễ, hầu bóng cũng là một nét đặc sắc của tín ngưỡng đạo Mẫu Việt Nam. Phần hội cũng được tổ chức long trọng, gọi là hội “Kéo chữ”. Vài trăm người tham gia được chia thành 4 hoặc 8 đội, mỗi đội có một tổng cờ và đốc cờ. Sử dụng những cây gậy hoa, theo hiệu lệnh trống của ban chỉ huy, các đội sẽ tiến, lùi và ngồi xuống để xếp thành các chữ cái lớn. Những cây gậy hoa sẽ tạo nên hình dạng của chữ. Chữ được chọn cho mỗi năm đều được các bậc cao niên tại địa điểm du xuân Nam Định này lựa chọn kỹ lưỡng.
Chùa Lương, một di tích lịch sử nổi tiếng tọa lạc tại xã Hải Anh, huyện Hải Hậu, với hơn 400 năm lịch sử, vẫn giữ nguyên vẻ đẹp cổ kính và kiến trúc độc đáo. Ban đầu, chùa có tên là Phúc Lâm Tự hay còn gọi là chùa Trăm Gian, được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XV hoặc đầu thế kỷ XVI. Qua nhiều lần trùng tu và xây dựng, đến nay chùa Lương có quy mô hơn 100 gian.
Chùa Lương Nam Định sở hữu quần thể kiến trúc đồ sộ gồm tiền đường, thượng điện, hậu điện, hành lang đông - tây, nhà thờ tổ, phòng hậu, lầu chuông, nhà khách và một hồ bán nguyệt mùa hè sen nở tỏa hương thơm ngát. Kiến trúc chùa là sự kết hợp hài hòa giữa nhiều phong cách thuộc các thời đại khác nhau, mang đậm nét đặc trưng dân tộc. Điêu khắc chùa vô cùng tinh xảo và độc đáo, thể hiện qua các hình tượng rồng, trúc, ngựa, chim cá sinh động.
>>Xem thêm: Danh sách 10 ngôi chùa ở Nam Định linh thiêng nổi tiếng |
Với không gian thoáng đãng và nghệ thuật tinh tế, chùa Lương Nam Định là điểm đến hấp dẫn thu hút nhiều du khách. Lễ hội Chùa Lương được tổ chức từ ngày 14 - 16/ 3 âm lịch hàng năm để tưởng nhớ công lao khai khẩn vùng đất Quần Anh xưa của bốn vị tổ: Trần Vũ, Vũ Chi, Hoàng Gia và Phạm Cập. Nhờ việc phục dựng và tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, trò chơi dân gian đặc sắc, lễ hội Chùa Lương đã trở thành một điểm hội tụ quan trọng, góp phần phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của làng quê.
Đền Bảo Lộc, nguyên danh là đền An Lạc, được xây dựng trên đất “thang mộc” – nơi phát tích của An Sinh Vương Trần Liễu, thân phụ Hưng Đạo Vương. Ban đầu, địa điểm du xuân Nam Định này nằm ven sông Châu Giang; nhưng do bờ sông bị sạt lở, đền được di dời đến vị trí hiện nay ở phía nam làng. Người dân Nam Định xây dựng đền để tưởng nhớ công ơn của An Sinh Vương.
Đền Bảo Lộc trước kia được xây dựng theo kiểu "chồng diêm tám mái" với quy mô nhỏ. Đến đầu thế kỷ XX, đền được tôn tạo, mở rộng và xây dựng lại với quy mô lớn hơn như hiện nay. Hiện nay, khu di tích bao gồm: đền chính; đền Khải Thánh thờ Vương phụ, Vương mẫu và hai người con gái của Hưng Đạo Vương và được xây dựng theo kiểu chữ Đinh. Gian chính điện thờ bài vị Đức Thánh Trần ở vị trí trung tâm, kế đến là tượng Trần Hưng Đạo ngồi, hai bên là tượng Hưng Vũ Vương Trần Quốc Nghiễn và Phạm Ngũ Lão.
Theo kinh nghiệm du lịch Nam Định, di tích nổi tiếng thu hút khách tham quan bởi nơi đây lưu giữ quả chuông cổ đúc từ thế kỷ 19, khắc bốn chữ “An Lạc từ chung”, cùng nhiều hiện vật quý giá khác như: tượng đồng, tượng gỗ, long ngai, bài vị, hoành phi, câu đối, thần phả và sắc phong, mang giá trị tâm linh sâu sắc.
Làng hoa cây cảnh Vị Khê, thuộc xã Điền Xá, cách thành phố Nam Định khoảng 5km. Theo các tư liệu lịch sử địa phương, nghề trồng hoa, cây cảnh ở Vị Khê bắt đầu từ năm Tân Mùi (1211), dưới thời vua Lý Huệ Tông, khi Thái úy Phụ chính Tô Trung Tự đến đây truyền dạy nghề cho dân làng để làm kế sinh nhai. Nghề trồng hoa, cây cảnh từ đó được hình thành và phát triển đến ngày nay, với gần 800 hộ tham gia.
Một số nguồn khác cho rằng làng Vị Khê (ban đầu tên là Nguyễn Gia Trang) đã xuất hiện từ thế kỷ X và nghề trồng hoa, cây cảnh ở đây có tuổi đời hơn 800 năm. Làng được coi là "đất tổ" của nghề trồng hoa, cây cảnh ở Việt Nam. Địa điểm du xuân Nam Định tại huyện Nam Trực rộn ràng với lễ hội hoa, cây cảnh. Lễ hội đậm đà bản sắc dân gian, với nhiều hoạt động văn hóa tín ngưỡng độc đáo nhằm tưởng nhớ và tôn vinh công lao của Thành hoàng làng Nguyễn Công Thành và ông tổ nghề Tô Trung Tự - người đã truyền dạy nghề trồng hoa, cây cảnh cho dân làng.
Lễ hội làng Vị Khê, trước đây diễn ra vào ngày 12 tháng Giêng, nay kéo dài đến 16 tháng Giêng, đã phát triển từ lễ hội làng thành sự kiện du lịch vùng, kết hợp tâm linh, làng nghề và sinh thái. Điểm nhấn là nghi lễ rước cây cảnh dâng Thánh, thể hiện lòng biết ơn tổ nghề và thành quả lao động của người dân.
Lễ hội không chỉ có các hoạt động văn hóa tâm linh mà còn xen kẽ nhiều tiết mục biểu diễn văn hóa, văn nghệ đặc sắc như: hát chèo, hát văn cùng các trò chơi dân gian hấp dẫn: cờ tướng, cờ người, tổ tôm điếm, đánh đu, chọi gà,… Du khách còn được tận mắt chứng kiến các nghệ nhân làng nghề trình diễn nghệ thuật tạo dáng cây cảnh và chiêm ngưỡng hàng trăm cây cảnh quý hiếm, có giá trị kinh tế cao, được các nhà vườn từ nhiều tỉnh, thành phía Bắc mang đến trưng bày.
>>Xem thêm: Chùm tour du lịch miền Bắc khuyến mãi |
Phủ Quảng Cung, hay còn gọi là Phủ Nấp, là nơi thờ phụng và đánh dấu lần giáng sinh đầu tiên của Thánh Mẫu Liễu Hạnh, một trong "tứ bất tử" của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Với quy mô đồ sộ gồm: 7 gian tiền đường, 3 gian đệ nhị và tòa cung Thánh Mẫu. Phủ Quảng Cung hiện nay là một điểm đến thu hút nhiều du khách đến tham quan và lễ bái tại Nam Định.
Phủ thờ lưu giữ nhiều hiện vật tế tự quý giá, trong đó có bát hương đồng chạm khắc "lưỡng long chầu nguyệt" thời Hậu Lê, khắc chữ Hán “Quảng Cung linh từ”, 34 bản khắc gỗ với nội dung 64 quẻ thẻ, bia đá, sắc phong, và hoành phi ca ngợi công đức Thánh Mẫu. Đặc biệt, pho tượng Thánh Mẫu Liễu Hạnh tạc năm 1770 là báu vật, thể hiện dáng ngồi khoan thai, nét mặt đoan trang, trang phục áo tứ thân, đầu đội mũ.
Nam Định vẫn là điểm đến hấp dẫn với du khách bởi sự kết hợp hài hòa giữa các công trình tâm linh lịch sử và vẻ đẹp hùng vĩ của danh thắng tự nhiên. Các địa điểm du xuân Nam Định rất thú vị bởi có nhiều lễ hội truyền thống đặc sắc, mỗi hội đều mang nét văn hóa đặc trưng riêng. Tạo nên sự tưng bừng, sôi động và đậm chất văn hóa truyền thống của vùng đất Thành Nam.
Hà Lê (tổng hợp) - luhanhvietnam.com.vn
Ảnh: Internet