Hoài niệm về làng chiếu Thái Bình cổ xưa

Đất nước ta có rất nhiều mảnh đất nghìn năm tuổi. nơi ghi dấu những vêt tích còn nguyên vẹn mà cha ông ta đã để lại. Mỗi nét đẹp văn hóa đều chính là những chứng nhân sống của lịch sử mà chúng ta, những người thuộc thế hệ ngày nay cần phải lưu giữ và bảo toàn. Thái Bình được biết đến là nơi phát tích của nhiều truyền thống dân tộc với những câu chuyện đi vào lịch sử nước ta. Khi đến du lịch Thái Bình, chúng ta sẽ được khám phá rất nhiều những địa điểm vui chơi từ tâm linh đến du lịch biển, thế nhưng bạn cũng nên ghé đến một vùng quê phía rìa tây bắc của Thái Bình để khám phá một làng chiếu Thái Bình cổ xưa với truyền thống dệt chiếu hàng nghìn năm tuổi.

Những chiếc chiếu nhiều màu sắc

Làng chiếu hàng nghìn năm tuổi

Làng Hải Hồ hay còn được biết đến với cái tên khác là làng Hới thuộc xã Tân Lễ huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình, là một trong số những làng chiếu nổi tiếng nhất cả nước. Làng chiếu Thái Bình này vẫn còn lưu trữ lại được nguyên vẹn nhất cách làm nên một chiếc truyền thống đẹp như hàng trăm năm trước. Có rất nhiều câu chuyện xung quanh sự  ra đời của làng chiếu Thái Bình. Tương truyền rằng vào khoảng những năm giữa thế kì 10 và 11, dưới thời trị vị của nhà Tiền Lê – Lý làng chiếu Thái Bình đã bắt đầu xuất hiện nghề làm chiếu. Thủa ban đầu khi nghề làm chiếu xuất hiện, người dân không có nhiều máy móc để dệt chiếc như bây giờ mà hoàn toàn thực hiện bằng thủ công. Khung để dệt chiếu là khung đứng, không có ngựa đỡ những sợi đay nên giàn dệt không căng, những chiếc chiếu dệt ra không đều nhau và để dệt được một chiếc chiếu mất thời gian rất lâu có khi đến gần tháng. 

Thân thuộc hình ảnh người dân ngồi bó những bó đay

Trải qua hàng trăm năm sau, nghề chiếu mới thực sự được phát triển và làng chiếu Thái Bình mới thực sự hưng thịnh vào thế kỉ 15 dưới thời nhà Hậu Lê. Trong thời gian này, trạng nguyên Phạm Đôn Lễ mới có cơ hội được cử sang Trung Quốc đi sứ, tại đây ông đã nắm được kỹ thuật đệt chiếu của người Trung Quốc đơn giản, rút ngắn được thời gian dệt đồng thời hạn chế thấp nhất được những sai sót khi dệt. Sau này khi về nước, ông đem những gì mình học được truyền lại cho người dân làng chiếu Thái Bình, bằng việc sử dụng khung nằm ngửa có ngựa đỡ sợi dọc giúp cho sợi đay căng, chao cói nhanh hơn rất nhiều từ đó những chiếc chiếu làm ra cũng căng và đẹp hơn rất nhiều lần. Cứ vậy cho đến nay làng chiếu Thái Bình vẫn cứ phát triển, lưu giữ nét văn hóa hàng nghìn năm tuổi của dân tộc.

Khó nhọc để làm ra một chiếc chiếu đẹp

Là một nghề truyền thống, làng chiếu Thái Bình rất chú trọng để việc lưu truyền nghề dệt chiếu cho những thế hệ sau với hi vọng nghề này sẽ không bị mai một trong tương lai khi phải cạnh tranh với những chiếc chiếu nhựa hiện đại ngày nay. Từ nhỏ những đứa trẻ nơi đây đã được học cách se đay, chai chiếu, tập dệt, hàng ngày được nhìn cha mẹ ông bà mình phơi nắng hong chiếu nên tình yêu với những chiếu luôn ngập tràn với những con người làng chiếu Thái Bình.

Người dân làng chiếu thu hoạch đay

Chiếu làng Hới có rất nhiều loại khác nhau từ chiếu đậu, cải, đót, trơn, kẻ dọc màu, cạp điều….. với nhiều loại kích thước khác nhau phù hợp với nhiều mục đích sử dụng. Để làm ra những chiếu mang thương hiệu làng chiếu Thái Bình cần đến 2 nguyên liệu chính đó là sợi đay và cói, những cây đay cói được trồng ở những bãi sông đầy phù sa bồi đắp bởi con sông Hồng thơ mộng nhờ đó mà những cây đay cói cứng cáp và dẻo dai .

Hàng ngày người dân nơi đây vẫn cần mẫn bên khung dệt

Sau những công đoạn phơi khô, nguyên liệu đệt được đưa vào khung. Ngày nay người ta dệt chiếu bằng  máy móc hiện đại nên năng suất rất nhanh, thời gian chỉ tính bằng từng giờ một. Chiếu của làng chiếu Thái Bình thường chọn in lên chiếu những chữ hay biểu tượng có ý nghĩa may mắn như chữ thọ, bông hoa, chân dung, chữ lồng… để làm được những hoa văn này không hề đơn giản, người thợ cần có nhiều kinh nghiệm và chỉ có chiếu ở làng chiếu Thái Bình mới có thể làm được.

Sân phơi chiếu nơi đình làng

 Thương hiệu chiếu Thái Bình nổi tiếng

Trước nhiều sự cạnh tranh của các loại chiếu hiện nay, tuy nhiên làng chiếu Thái Bình vẫn luôn giữ được vị thế nhất định trong lòng người tiêu dùng. Những chiếu mới có mà trắng đục, họa tiết được in vẽ có màu đỏ tươi, những chiếu chiếu vẫn thơm ngọt mùi cây đay. Hàng năm làng chiếu Thái Bình tiêu thụ sản lượng hàng nghìn chiếc chiếu khác nhau. Khi đi đến bất kì đâu, chúng ta cũng đều bắt gặp thương hiệu chiếu Thái Bình khắp cả nước. Ngày nay nhiều cặp đôi khi cưới nhau về, người con gái khi đến nhà chồng vẫn thường mang theo cặp chiếu uyên ương có in hình chữ hỉ, đây là truyền thống rất lâu đời đến từ những người dân làng chiếu Thái Bình. Cặp chiếu uyên ương tượng trưng cho vợ chồng, chữ hỉ tượng trưng cho sự hạnh phúc trăm năm của tình yêu.

Hình ảnh chiếc chiếu Thái Bình quen thuộc xuất hiện ở mọi nơi

Làng quê Thái Bình vốn luôn yên bình và tươi đẹp đến thế, nơi có những  người dân làng chiếu Thái Bình ngày đêm vẫn truyền lửa và tình yêu quê hương vào những chiếc chiếu và mang chúng đến mọi miển quê trên mảnh đất hình chữ S.

Giang Nguyễn ( tổng hợp) luhanhvietnam.com.vn