Làng cổ Bích La – Làng ‘địa linh’ lưu giữ những giá trị văn hóa lâu đời

Hiếm có ngôi làng trăm năm tuổi nào còn tồn tại đến nay mà lại mang trong mình nhiều điều đặc sắc như làng cổ Bích La ở Quảng Trị. Không chỉ là nơi sinh ra những nhân kiệt, nơi đây còn lưu giữ những giá trị truyền thống lớn lao của cả lịch sử và văn hóa đáng được bảo tồn. 

Ngôi làng cổ tồn tại qua 5 thế kỷ với những giá trị đặc sắc

Ngôi làng cổ nổi tiếng khắp cả nước này ngày nay thuộc khu vực xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong, Quảng Trị. Theo như sử sách trong làng có ghi lại thì nơi đây được hình thành từ những năm 1527 của thế kỷ thứ 16. Dù đã hơn 500 năm trôi qua, nhưng đây vẫn là nơi mang trong mình những giá trị khó có thể phai mờ với từng nếp nhà rêu phong.

Ngôi làng cổ kính và bình yên

Về miền đất Quảng Trị khói lửa một thời, chỉ cần đi ngược dòng sông Thạch Hãn, qua một quãng đồng là có thể đến với làng cổ Bích La. Làng nằm ở nơi địa thế phong thủy hữu tình, có sông chảy qua, bao quanh là núi non hùng vĩ nên bao đời này việc đi lại vô cùng dễ dàng.

Còn lưu giữ lại được nhiều giá trị truyền thống

Ngôi làng được bao quanh bởi những kênh nhỏ nước chảy quanh năm và dòng sông tỏa ra 9 nhánh uốn lượn như rồng. Chính vì vậy, các bậc cao niên từ xưa đã gọi đó là Long mạch giúp cho dân làng được muôn đời hưng thịnh, phát triển. 

Làng cổ hình thành từ cách đây hàng trăm năm

Lịch sử hình thành làng cổ Bích La được tạo nên bởi các đợt di cư vào Nam của bà con ngoài Bắc, từ thời chúa Nguyễn. Không chỉ là nơi chôn nhau cắt rốn của nhiều hiền tài và nhân kiệt vang danh khắp nước. Mà trong thời kỳ chiến tranh với Mỹ và Pháp, đây cũng là căn cứ cách mạng quan trọng trong chiến thắng ở Thành cổ Quảng Trị, bị địch bắn phá ác liệt.

Hình ảnh làng quê thân thương trong lòng mỗi người

Trải qua đau thương nhưng không lụi tàn, phát huy những truyền thống quý báu của miền đất Quảng Trị anh hùng. Người dân lại từ từ xây dựng lại làng, từ miền quê nghèo trở thành cuộc sống ấm no, các gia đình đều đạt văn hóa. Không chỉ thế còn lưu giữ được những giá trị truyền thống ý nghĩa qua nhiều đời nay.

Làng có nhiều bia, miếu thờ

Ngôi Đình ở làng cổ Bích La Quảng Trị là một trong những ví dụ điển hình. Đây không chỉ là nơi hội họp và thờ cúng quan trọng của làng này, mà còn là địa điểm tổ chức nhiều sự kiện mang tính văn hóa đặc sắc. Phía trước có hồ nước – nơi an ngự của thần Kim Quy, xung quanh còn có nhiều miếu thờ, của những bậc tên tuổi có công trong làng, từ đường của các dòng họ,...

Văn hóa truyền thống được gìn giữ qua nhiều thế hệ

Người dân trong làng trẻ nhỏ đều được dạy về những giá trị truyền thống ý nghĩa của cha ông để lại qua bao đời. Không chỉ gia tăng sự hiểu biết mà còn góp một phần lưu giữ, phát huy qua các thế hệ, không bao giờ mai một. Đây cũng là điều đặc biệt để làng trở thành một biểu tượng văn hóa được nhiều người dân trân trọng.

Làng cổ Bích La - cái nôi sản sinh ra những bậc hiền tài

Trong suốt chiều dài lịch sử từ thời dựng làng, giữ làng qua biết bao cuộc kháng chiến tàn khốc. Thế nhưng, điều đặc biệt là làng cổ Bích La lại chính là mảnh đất sản sinh ra rất nhiều các bậc hiền tài có chức tước và hàm vị cao ở Việt Nam. Từ thời triều Lê, triều Nguyễn làng đã có nhiều người vinh dang bảng vàng.

Nhà Bí thư Lê Duẩn ở Bích La - Triệu Phong

Nhiều danh nhân có công trạng với đất nước, nổi tiếng khắp dân chúng đều xuất phát từ làng Bích La. Sau này, nổi tiếng nhất là Bí thư Lê Duẩn và danh họa Lê Bá Đảng. Ngày nay, nhiều con cháu ở làng cũng đều đỗ đại học lớn, nhiều người mang hàm vị Tiến sĩ làm rạng danh cho quê hương, xóm làng.

Những dòng họ vang danh khắp cả nước. Ảnh: Họ Lê Bá - Làng Bích La

Dù bao thăng trầm đổi thay, chính từ việc gìn giữ và phát huy truyền thống cũng như giá trị quý báu từ xa xưa đã hun đúc nên những con người anh tài. Những điểm đặc biệt tạo nên vùng đất giàu truyền thống văn hóa vô cùng hấp dẫn mà ai cũng ghi nhớ.

Phiên chợ độc đáo với lễ hội ý nghĩa

Đã thành thông lệ, hàng năm cứ vào đêm mùng 2, rạng sáng mùng 3 Tết âm lịch. Không chỉ có người dân làng cổ Bích La hay các vùng lân cận ở Quảng Trị mà du khách thập phương cũng đổ về để tham gia phiên chợ đặc biệt một năm chỉ họp một lần.

Nghi lễ dâng hâng cảm tạ các bậc tiền nhân ở lễ hội Bích La

Khi tiếng kẻng sang canh bắt đầu cho một ngày mới, tại đình làng các bậc cao niên bắt đầu nghi thức dâng hương cảm tạ trời đất và công lao của các bậc tiền nhân. Sau đó, mọi người sẽ rủ nhau xa phiên chợ đình tấp nập. Và phiên chợ chỉ diễn ra chóng vánh, chưa sáng đất đã tan nên ai cũng háo hức được tham dự.

Chợ họp lúc đêm khuya độc đáo

Không nổi tiếng như những phiên chợ khác, người dân làng cổ Bích La chỉ mang đến những sản vật quen thuộc của miền quê này. Ai cũng đến chợ phiên với niềm hân hoa, mong muốn mang về được một thứ gì đó làm quà. Do vậy, người bán cũng chả nói thách mà người mua cũng không cần mặc cả qua lại.

Mọi người đến dâng hương tại đình làng

Được mở ra đúng dịp năm mới, đây có thể coi là dịp để mọi người đến tìm hiểu những nét đẹp trong văn hóa. Hòa mình vào không khí linh thiêng, ấm cúng và gặp gỡ, trò chuyện cùng bạn bè ngày Tết. Một thông lệ đã ăn sâu vào tiềm thức của người con trong làng, cũng như điểm hẹn quen thuộc của du khách khắp mọi miền.

Mua những món quà lưu niệm nhỏ xinh ở chợ phiên Bích La

Mọi người nô nức đi chợ làng Bích La dịp Tết

Đây cũng được ví như khu chợ tình ở làng cổ Bích La Quảng Trị, bởi là nơi để mọi người gặp gỡ và cùng nhau đi hội. Đã có nhiều cặp đôi phải lòng và nên duyên từ chính phiên chợ đầu năm này. Để rồi đây khi họ tóc đã bạc phơ lại kể cho con cháu mình nghe về những câu chuyện đáng yêu ngày xưa ấy.

Tụ tập xem rùa thần nổi ở hồ trước đình làng

Đến với Bích La dịp này mọi người còn được tham giá vào nghi thức đánh trống khuya chiêng gọi thần Kim Quy. Theo như truyền miệng thì rùa thần thường nổi lên trên hồ nước trước đình làng vào mỗi dịp Tết. Nhưng có một năm nước đục, rùa không nổi lên thế là cả năm làng làm ăn thất bát.

Xem hội báo xuân ở đình làng

Chợ đông vui nhộn nhịp, ai cũng muốn mua về một chút lộc đầu năm

Đến chợ đình Bích La còn được xin chữ mang về

Vậy nên, hàng năm cứ vào sáng mùng 3, tại làng cổ Bích La dân làng sẽ tổ chức lễ hội với phần lễ bái gọi rùa lên, với mong muốn mưa thuận, gió hòa, gia đạo bình an. Bên cạnh đó, du khách đến còn được tham gia vào những trò chơi dân gian truyền thống, xin chữ đầu năm, nghe bình thơ,…

Đầu năm đi hội khai xuân, vừa khám phá văn hóa, kiến trúc của ngôi làng cổ, vừa dự những phong tục đặc sắc. Chắc chắn sẽ là chuyến du lịch Quảng Trị mang đến cho bạn thật nhiều ý nghĩa.

Hà Lê (tổng hợp) - luhanhvietnam.com.vn

Nguồn ảnh: internet