Hoài niệm những điều xưa cũ tại nhà cổ Cai Cường Vĩnh Long

Vài nét về nhà cổ Cai Cường, Vĩnh Long

Nhà cổ Cai Cường là một điểm đến nổi bật không thể bỏ qua khi du khách ghé thăm vùng đất Vĩnh Long, nơi được biết đến với nhiều danh lam thắng cảnh và những địa danh lịch sử nổi tiếng như Nhà gốm Tư Buôi, Đình Long Thanh hay Làng nghề tàu hủ ky Mỹ Hòa. Vị trí của ngôi nhà nằm trên cù lao An Bình thuộc xã Bình Hòa Phước, một vùng đất nổi tiếng với khung cảnh sông nước hữu tình và những hoạt động buôn bán tấp nập trên sông. Ngôi nhà nằm ngay bên bờ rạch Cái Muối, nơi thuyền ghe qua lại không ngớt, tạo nên một khung cảnh nhộn nhịp và sống động, càng tôn thêm vẻ đẹp độc đáo của nơi đây.

Nhà cổ Cai Cường, Vĩnh Long. Ảnh: @dulichphuocthanhiv

Nhà cổ Cai Cường được xem là một trong những công trình kiến trúc ấn tượng nhất tại khu vực này, nổi bật bởi sự pha trộn hài hòa giữa kiến trúc truyền thống phương Đông và những nét hiện đại của phương Tây. Nhờ sự kết hợp tinh tế này, ngôi nhà mang một vẻ đẹp vừa hiện đại, sang trọng lại vừa toát lên sự uy nghi, cổ kính, như một minh chứng sống động cho sự giao thoa văn hóa qua từng thời kỳ. Trải qua nhiều giai đoạn tu sửa và bảo tồn, ngôi nhà vẫn giữ được những nét nguyên bản trong cách sắp xếp, bài trí bên trong, từ nội thất đến các chi tiết trang trí tinh xảo. Điều này không chỉ giúp duy trì giá trị văn hóa, lịch sử của công trình mà còn thể hiện được tính thẩm mỹ trường tồn với thời gian, làm cho nhà cổ Cai Cường trở thành một di sản đáng quý của vùng đất Vĩnh Long.

Đây là 1 công trình cổ ấn tượng ở miền Tây Nam Bộ. Ảnh: @dulichthuduc

Cách di chuyển đến nhà cổ Cai Cường

Nhà cổ Cai Cường nằm tại địa chỉ số 38, ấp Bình Hòa, cách trung tâm Thành phố Vĩnh Long hơn 10 km và cách Sài Gòn khoảng 119 km. Để đến được đây, du khách thường xuất phát từ Bến An Bình (Long Hồ) và mất khoảng 15 phút đi phà qua cù lao An Bình. Sau khi qua phà, bạn chỉ cần lái xe thêm khoảng 5 km nữa là có thể đến ngôi nhà cổ được coi là đẹp nhất khu vực. 

Bến phà hoạt động từ 4 giờ sáng đến 10 giờ tối mỗi ngày, giúp du khách dễ dàng sắp xếp thời gian di chuyển theo ý muốn. Nếu sử dụng phương tiện cá nhân, bạn có thể tránh cái nắng gay gắt của buổi trưa bằng cách đến thăm nhà cổ Cai Cường vào buổi sáng sớm hoặc chiều muộn. Điều này không chỉ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn trong quá trình tham quan mà còn tạo điều kiện để thưởng thức khung cảnh xung quanh một cách trọn vẹn nhất mà không phải lo lắng quá nhiều về thời gian hay lịch trình di chuyển.

Ảnh: @Tuấn Anh

Lịch sử hình thành nhà cổ Cai Cường

Chủ nhân của ngôi nhà cổ Cai Cường là ông Phạm Văn Bổn, thường được biết đến với tên gọi ông Cai Cường, một đại địa chủ có tiếng trong vùng miệt vườn Vĩnh Long vào những năm 1800. Gia đình ông nổi danh với tài sản lớn và quyền lực tại khu vực. Sau khi ông Cai Cường qua đời, ngôi nhà được truyền lại cho thế hệ con cháu, cụ thể là ông Võ Huỳnh Long, hậu duệ đời thứ ba của gia tộc họ Phạm. Ông Long tiếp tục quản lý và duy trì ngôi nhà với tất cả giá trị văn hóa, lịch sử mà nó đại diện, biến nơi đây trở thành một điểm nhấn quan trọng trong bản đồ du lịch Vĩnh Long.

Nhà Cổ Cai Cường được hoàn thiện vào năm 1885, thiết kế theo hình chữ Đinh với hai nếp nhà bố trí vuông góc với nhau tạo nên sự vững chãi. Kiến trúc này có sự phân chia rõ ràng giữa nhà trước và nhà sau, trong đó phần nhà sau nằm dọc, nối liền với phần nhà trước đặt ngang với mặt chính quay về hướng Bắc. Từ vị trí này, ngôi nhà có thể nhìn thẳng ra rạch Cái Muối, nơi luôn tấp nập thuyền ghe qua lại, tạo nên một khung cảnh sống động và trù phú. Đặc biệt, Nhà Cổ Cai Cường nổi bật với kiến trúc kết hợp giữa hai nền văn hóa Pháp và Việt Nam, sự giao thoa này đã mang đến một phong cách kiến trúc độc đáo, vừa đậm nét Á Đông lại vừa mang hơi thở hiện đại của phương Tây. Ngay từ khi khánh thành, ngôi nhà đã nhanh chóng thu hút sự chú ý và trở thành một trong những công trình kiến trúc ấn tượng nhất tại Vĩnh Long.

Chủ nhân của ngôi nhà là ông Phạm Văn Bổn. Ảnh: @dulichthuduc

Khám phá nét kiến trúc Việt - Pháp ở nhà cổ Cai Cường

Nhà cổ Cai Cường là sự kết hợp độc đáo giữa kiến trúc Việt Nam và Pháp. Bên ngoài, ngôi nhà mang đậm phong cách phương Tây, trong khi bên trong lại sử dụng kết cấu gỗ truyền thống của Việt Nam. Thiết kế này được gọi là “nội ứng ngoại hợp,” tức nội thất bên trong hài hòa với mỹ thuật và văn hóa phương Đông, trong khi ngoại thất lại thể hiện sự hòa hợp với kiến trúc phương Tây. Sự kết hợp này không chỉ tạo nên một không gian sống hài hòa mà còn là minh chứng rõ ràng cho sự giao thoa văn hóa giữa hai nền văn minh. 

Ngôi nhà có bề ngang khoảng 15m, được xây dựng với hàng cột cái bằng gỗ lim cao đến 6m, chịu lực cho mái ngói âm dương và mái ngói hình vảy cá cổ kính đặc trưng của các gian nhà thời xưa. Trước nhà là một hành lang với cửa thông hai bên và cầu thang hình cánh cung thanh thoát. Các cột và tường nhà được trang trí bằng các phù điêu mang phong cách Phục Hưng, không chỉ tăng tính thẩm mỹ mà còn giúp giảm bớt tác động của thời tiết. Kiến trúc Pháp thể hiện rõ qua phần mái chóp, mặt tiền và sàn lót gạch bông. Đầu cột được trang trí theo phong cách Hy-La, kết hợp với những chi tiết truyền thống như “tam quan tứ trụ” của kiến trúc Việt Nam. Các hoa văn trang trí là sự pha trộn tinh tế giữa phong cách châu Âu và Á Đông, mang lại sự hài hòa nhưng vẫn giữ được bản sắc riêng biệt.

Ngôi nhà có sự kết hợp giữa hai kiểu kiến trúc Việt - Pháp. Ảnh: @thamhiemmekong

Phần hiên lộ thiên của ngôi nhà có thiết kế cầu thang hình cánh cung đối xứng, là chi tiết đặc trưng của các dinh thự Pháp. Ở giữa hiên là một bàn thờ nhỏ, tạo nên nét văn hóa phong thủy đặc trưng của nhà vườn Huế, vừa mang tính chất tôn giáo vừa giúp che chắn mặt tiền ngôi nhà. Vật liệu trang trí mặt tiền và hiên nhà rất đặc biệt, sử dụng gạch bông không chỉ để lót sàn mà còn để trang trí trên tường, tạo thành những họa tiết hoa văn tinh tế và hài hòa. Trần hiên được ốp gỗ che mái ngói, khác biệt so với các ngôi nhà truyền thống. Mặt tiền trang trí đường diềm hoa văn màu nâu đất và vàng, tạo nên sự đối lập màu sắc với những chi tiết xanh ngọc của gạch bông bên dưới.

Bên trong ngôi nhà, toàn bộ kết cấu chính được làm bằng gỗ quý và bài trí theo phong cách phương Đông. Ngôi nhà được chia thành: nhà trước, giữa và sau. Nhà trước và nhà giữa được sử dụng làm không gian tiếp khách với một bức tường gỗ dài phân chia hai khu vực. Trung tâm nhà giữa treo một bức hoành phi lớn với dòng chữ “Phạm Phủ Đường,” thể hiện quyền thế của gia tộc họ Phạm. Hai bên gian giữa là các bàn thờ tổ tiên của gia đình ông Cai Cường. Nhà sau lại được chia làm ba gian, gồm gian giữa trống để cửa thông ra vườn và hai gian bên cạnh là phòng ngủ, bao bọc hoàn toàn bằng gỗ lim. Dù không có nhiều chi tiết chạm trổ cầu kỳ nhưng không gian bên trong vẫn toát lên vẻ sang trọng và cổ kính.

Điểm đặc biệt của ngôi nhà chính là các hình tượng chạm khắc trên bao lam và vách gỗ, không theo các chuẩn mực kinh điển như tứ linh, tứ quý thường thấy mà thay vào đó là các con vật gần gũi với vùng đất phương Nam như Khỉ, Ngựa, Chim, Nai, Hổ… Những chi tiết này không chỉ tạo nên sự mới lạ mà còn gợi lên hình ảnh sinh động và chân thực về cuộc sống miền sông nước Nam Bộ trong những ngày đầu khai hoang.

Nội thất của nhà cổ Cai Cường. Ảnh: @Tuấn Anh

Nếu bạn muốn tìm cảm hứng nghệ thuật từ kiến trúc cổ kính và ấn tượng, hãy thêm ngay nhà cổ Cai Cường vào cẩm nang du lịch cá nhân để không bỏ lỡ trong hành trình khám phá vùng Tây Nam Bộ.

Hà My (tổng hợp) - luhanhvietnam.com.vn

Ảnh: Internet