Tìm hiểu nét đặc sắc trong nghệ thuật hát xoan Phú ThọThứ năm, 20/05/2021, 14:11 GMT+7
Hát xoan Phú Thọ là di sản văn hóa phi vật thể của quê hương Đất Tổ hay xuất hiện trong các nghi lễ đình làng, chùa miếu...Đây là một môn nghệ thuật đa yếu tố chuyên mục vụ cho nhu cầu tín ngưỡng chung của cộng đồng. Không chỉ là di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo tồn của Phú Thọ mà hát xoan cũng là kho tàng quý giá của di sản văn hóa Việt Nam. Là loại hình dân ca nghi lễ phục vụ tín ngưỡng trong dịp hội làng, hát xoan chính là một phần văn hóa tín ngưỡng với ý nghĩa tốt đẹp: mong cầu ấm lo, nghề nghiệp phát triển xuôi buồm thuận gió cho dân làng. Đây cũng là phần quan trọng trong tín ngưỡng thờ cúng thờ vua hùng, tổ tiên của dân tộc Việt.
Hát xoan - Di sản văn hóa phi vật thể
Hát xoan là gì?Hát xoan còn gọi là hát cửa đình hay "khúc môn đình" - nghĩa là hình thức nghệ thuật gồm nhiều yếu tố như: hát, ca nhạc, múa...nhằm phục vụ cho nhu cầu tín ngưỡng chung của cộng đồng. Hát xoan khi trình diễn sẽ theo 3 chặng hát:
Nguồn gốc của hát xoan Phú ThọNói về nguồn gốc của hát xoan Phú Thọ thì có nhiều cách lý giải khác nhau dựa trên những huyền thoại trong thời vua Hùng dựng nước. Người ta kể lại rằng: Vua Hùng trong lúc đi tìm đất đóng đô, khi dừng chân nghỉ ngơi tại quê Xoan Phù Đức - An Thái thì nhìn thấy lũ trẻ chăn trâu trong làng hát múa vui tươi. Vua rất thích và đã chỉ dạy thêm nhiều điệu khúc múa khác nữa. Và những điệu múa của vua Hùng và các bạn nhỏ chăn trâu gọi là điệu xoan tiên. Nhưng lại có người kể lại rằng: vợ vua Hùng khi đau bụng đẻ mấy ngày mà không sinh nở được và nàng hầu gái đã mách đón nàng Quế Hoa hát hay, múa đẹp về mua xem. Khi đó, nàng Quế Hoa đã dược gọi đến trước giường rồi uốn tay, đưa chân dáng đẹp tuyệt trần, giọng hát trong trẻo, sắc đẹp như hoa...Vợ vua khi xem nàng múa tâm tư vui vẻ và đã hạ sinh 3 người con trai tuấn tú khác thường. Vua Hùng cực kỳ vui mừng, truyền gọi công chúa, cung nữ đến học múa của nàng Quế Hoa. Thời gian đó vào đúng dịp mùa xuân nên hát xoan được gọi là hát xuân. Và theo một số nghiên cứu âm nhạc cho hay: hát xoan xuất hiện từ rất lâu từ thế kỷ XV đời hậu Lê. Lời ca hát xoan có những đặc điểm như hình thức văn chương từ thời thế kỷ XV. Nghĩa là hình thể chưa cố định vừa gồm thể thất ngôn, vừa xen kẽ những câu 6 tiếng. Do đó, người ta cho rằng hát xoan là một bộ môn âm nhạc phong tục xuất hiện từ thời kỳ nhà Lê.
Nguồn gốc của hát xoan
Hát xoan Phú Thọ gồm mấy phần?Về cơ bản, hát xoan Phú Thọ được chia làm 3 phần chính:
|
GỢI Ý TOUR DU LỊCH MIỀN BẮC KHUYẾN MÃI
|
Với những giá trị nổi bật to lớn, ngày 24/11/2011 - tại hội nghị lần 6 của ủy ban liên chính phủ về bảo tồn Di sản văn hóa phi vật thể của UNESCO được tổ chức tại Indonesia - Bali; hát xoan Phú Thọ đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo tồn khẩn cấp của nhân loại.
Hiện nay, hát xoan đã có mặt tại 18 xã của 2 tỉnh Phú Thọ và Vĩnh Phúc. Trong đó, 15 xã thuộc thành phố Việt Trì và 3 huyện Sông Lô, Lập Thạch, Vĩnh Tường. Trên địa bàn tỉnh Phú Thọ hiện nay gồm 4 phường xoan đã được thành lập tại thành phố Việt Trì là: phường xoan An Thái, Xoan Phù Đức, Xoan Thét và Xoan Kim Đái.
Chính sức sống mạnh mẽ về nhu cầu tín ngưỡng tâm linh, tục giữ cửa đình giữa các phường xoan và một số làng đã đưa hát xoan Phú Thọ lan tỏa rộng rãi trên khắp địa bàn tỉnh Phú Thọ trong sự tự nguyện của người dân nơi đây.
Hát xoan không chỉ là nét đẹp văn hóa của người dân vùng Đất Tổ mà đây còn là sản phẩm sáng tạo chung của dân tộc Việt Nam. Vì thế, loại hình dân gian này cần được lưu giữ, bảo tồn và phát triển trong cộng đồng từ đời này sang đời khác.
Nguyễn Chiên (tổng hợp) - luhanhvietnam.com.vn
Ảnh: Internet
Copyright © 1997-2018 Luhanhvietnam.com.vn |