Giữa đất trời Pretoria, có một đài tưởng niệm Voortrekker Nam Phi kể chuyện quá khứ

Vài nét về đài tưởng niệm Voortrekker Nam Phi

Giữa thảo nguyên rộng lớn của Pretoria, Nam Phi, nơi bầu trời như chạm vào đường chân trời bất tận, sừng sững hiện lên một công trình mang đậm dấu ấn lịch sử và tâm linh: đài tưởng niệm Voortrekker. Không chỉ là một di tích kiến trúc, nơi đây là biểu tượng của một chương sử hào hùng, ghi dấu bước chân của những người tiên phong Boer dũng cảm trên hành trình vượt qua hiểm nguy để tìm tự do và đất sống mới trong thế kỷ 19.

Công trình vĩ đại này với khối đá granit xám sừng sững như một pháo đài thời gian, được hoàn thành vào năm 1949. Bên trong, ánh sáng từ mái vòm chiếu xuống “bàn thờ Anh hùng”, nơi mỗi ngày 16 tháng 12, ánh nắng xuyên qua một khe hẹp trên đỉnh mái, rọi thẳng vào dòng chữ: “chúng tôi dành điều này cho Thiên Chúa”. Khoảnh khắc ấy khiến lòng người lặng đi, như thể đang đứng trước linh hồn của cả một dân tộc.

Không gian quanh đài tưởng niệm phủ đầy những bức phù điêu, ghi lại từng khoảnh khắc trong cuộc hành trình đầy gian khó nhưng tràn đầy niềm tin của những người Voortrekker. Mỗi bước chân trên nền đá như đưa ta ngược dòng thời gian, để lắng nghe tiếng vó ngựa, tiếng súng khai hoang và tiếng thì thầm của lịch sử vọng về.

Đài tưởng niệm Voortrekker không chỉ gợi nhắc quá khứ mà còn là nơi để mỗi người Nam Phi nhìn lại, suy ngẫm và cảm nhận sâu sắc giá trị của tự do, lòng dũng cảm và bản sắc dân tộc.

Đài tưởng niệm Voortrekker Nam Phi. Ảnh: @twistedchips2

Phương tiện di chuyển đến đài tưởng niệm Voortrekker

Hành trình đến đài tưởng niệm Voortrekker không chỉ là một chuyến đi qua những con đường của thủ đô Pretoria mà còn là hành trình trở về với lịch sử, với những âm vang thầm lặng của một thời đã qua. Dù bạn đến đây bằng ô tô riêng hay xe buýt du lịch, cảm giác khi chiếc xe lướt nhẹ qua những đại lộ rợp bóng cây, rồi dần dần chạm đến ngọn đồi nơi đài tưởng niệm tọa lạc, đều mang một vẻ trang nghiêm khó tả.

Nếu bạn chọn đi bằng taxi hoặc các dịch vụ đặt xe như Uber, hành trình sẽ đưa bạn băng qua nhịp sống hiện đại của thành phố Pretoria, những khu phố sầm uất, những công viên xanh mát rồi đột ngột chậm lại khi đài tưởng niệm hiện ra phía xa, sừng sững như một khúc tráng ca bằng đá giữa trời. Với những ai ưa trải nghiệm, tàu Gautrain là một lựa chọn lý tưởng, bạn có thể xuống ở ga Pretoria, rồi từ đó tiếp tục hành trình bằng taxi hoặc xe buýt địa phương.

Ảnh: @vickv_mu

Kiến trúc nổi bật của đài tưởng niệm Voortrekker

Trên một ngọn đồi lộng gió ở Pretoria, đài tưởng niệm Voortrekker hiện lên như một khối đá khổng lồ được chạm khắc bởi thời gian và ký ức. Toàn bộ công trình vuông vức, mỗi cạnh dài 40 mét, nhưng chính sự đơn giản ấy lại làm nổi bật sự uy nghi và vững chãi như tinh thần không khuất phục của những người tiên phong trong cuộc Đại hành trình lịch sử. Từ xa, đài tưởng niệm giống như một pháo đài trầm mặc, đứng lặng giữa nền trời xanh thẳm và những triền cỏ hoang khô cằn.

Du khách đến đây sẽ bắt đầu cuộc hành trình bằng 299 bậc thang bằng đá, như bước qua từng lớp thời gian để tiến gần hơn tới trái tim của ký ức dân tộc. Khi chạm đến đỉnh, một cổng vòm hình mũi giáo hiện ra cùng với bức tường thành bao bọc lấy toàn bộ kiến trúc như thể đang che chở cho một linh hồn thiêng liêng bên trong.

Ngay sau cánh cổng là bức tượng người mẹ với hai đứa con, tác phẩm chạm khắc đầy cảm xúc của nghệ sĩ Anton van Wouw. Bức tượng đồng cao lớn không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là biểu tượng sống động cho sự hy sinh thầm lặng của những người phụ nữ trong lịch sử.

Tiến sâu vào bên trong, du khách sẽ đến Sảnh Anh hùng – nơi ánh sáng từ mái vòm cao vút đổ xuống nền đá hoa cương, dẫn lối về một trung tâm đầy trang nghiêm và lặng lẽ: phiến đá tưởng niệm linh thiêng, trái tim của đài tưởng niệm bất diệt.

Để lên được đài tưởng niệm bạn phải vượt qua 299 bậc đá. Ảnh: @zunheswanepoel

Có gì ở  đài tưởng niệm Voortrekker?
 

Công trình tưởng niệm mang đậm dấu ấn của phong cách kiến trúc Ai Cập cổ xưa

Đài tưởng niệm Voortrekker không chỉ là một công trình lịch sử mà còn là biểu tượng giao thoa giữa tinh thần dân tộc và cảm hứng kiến trúc vượt thời gian. Khi nhìn vào lối thiết kế độc đáo, người ta dễ dàng nhận thấy hơi thở của nền văn minh cổ xưa, đặc biệt là ảnh hưởng từ kiến trúc Ai Cập huyền bí.

Kiến trúc sư Gerard Moerdijk, người đã dành trọn tâm huyết cho công trình này không chỉ thiết kế bằng kỹ năng chuyên môn mà còn bằng cảm nhận tinh tế từ những chuyến đi tìm kiếm cảm hứng. Trong hành trình ấy, ông đã đặt chân đến Ai Cập, vùng đất thiêng liêng của những kim tự tháp, đền đài và ánh sáng thiêng liêng xuyên qua từng khe đá. Khi đứng giữa tàn tích đền Karnak tại Thebes, nơi ánh nắng mặt trời từng được các Pharaoh xem là sợi dây kết nối với thần linh, Gerard đã ấp ủ một ý tưởng táo bạo: để ánh sáng trở thành linh hồn của đài tưởng niệm.

Không chỉ đơn thuần là chiếu sáng, ánh nắng xuyên qua đỉnh mái vòm vào đúng ngày 16 tháng 12 hàng năm mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Nó như một thông điệp bất biến từ quá khứ, như lời khẳng định thiêng liêng của niềm tin và sự hy sinh. 

Ảnh: @bejandri

Bức tường khắc họa hình ảnh 64 cỗ xe bò

Bao quanh đài tưởng niệm Voortrekker là một vòng thành kiên cố nhưng không đơn thuần là tường đá vô tri, đó là bức tranh lịch sử sống động được khắc họa bằng 64 chiếc xe bò bằng kim loại, tái hiện lại khoảnh khắc đầy khí phách trong cuộc chiến sinh tử bên dòng sông Ncome vào ngày 16 tháng 12 năm 1838.

Những chiếc xe không chỉ là phương tiện thô sơ của người dân xưa, mà còn là biểu tượng của lòng quả cảm và tinh thần kiên cường. Xếp thành hình vòng cung vững chãi, chúng gợi nhắc đến chiến thuật “laager” – tuyến phòng thủ vòng tròn đặc trưng, nơi những người Boer đã cùng nhau đứng vững giữa hiểm nguy, giữa đạn thù và hy vọng mong manh.

Mỗi chiếc xe được chế tác tỉ mỉ, từ hai bánh xe bất đối xứng, bánh trước nhỏ hơn bánh sau đến từng chi tiết của thùng xe, như thể đang chuyển mình từ quá khứ. Cứ cách vài chiếc, lại có một cụm đèn được âm thầm đặt bên trong, không để phô trương mà chỉ đủ để khi màn đêm buông xuống, ánh sáng ấy len lỏi, nhẹ nhàng chiếu rọi lên những đường nét cổ kính của đài tưởng niệm.

Bức tường khắc họa 64 cỗ xe bò. Ảnh: @tshwanetourist

Sảnh Anh hùng (The Hall of Heroes)

Khi bước qua cánh cổng đá và rảo chân vào lòng đài tưởng niệm Voortrekker, du khách sẽ được đón chào bởi một không gian trang nghiêm – Sảnh Anh hùng. Nơi đây không đơn thuần là một căn phòng rộng lớn mà là trái tim của công trình, nơi linh hồn của những người đi mở đất dường như vẫn còn vang vọng qua từng khối đá.

Sàn nhà được lát bằng đá cẩm thạch trắng mát lạnh, khiến bước chân đầu tiên chạm đất như chững lại, đầy dè dặt và tôn kính. Cảm giác mát lạnh ấy không chỉ đến từ vật liệu mà còn như một làn khí xưa cũ còn vương lại trong không gian, khiến thời gian nơi đây trôi chậm hơn.

Khung cảnh xung quanh bao bọc bởi 27 bức phù điêu khắc họa tỉ mỉ những chặng đường đầy gian khó trong cuộc đại hành trình – mỗi bức như một khung hình lặng lẽ kể chuyện, được tạo nên bởi bàn tay điêu luyện của bốn nghệ sĩ tâm huyết. Từng nét khắc, từng gương mặt, từng cử chỉ trên đá cẩm thạch đều mang trong mình sức sống, như được đánh thức bởi những tia sáng nhẹ nhàng rọi qua các ô cửa mái vòm cao vút phía trên.

Sảnh Anh Hùng. Ảnh: @capitalmusic

Bức thảm thêu tay

Ẩn mình nơi phần đáy tháp yên tĩnh, gần sát những bức tường đá vững chãi là một tác phẩm nghệ thuật khiến bao trái tim phải lặng đi khi đối diện – bức thảm thêu tay tôn vinh những người phụ nữ kiên cường trong cuộc Đại hành trình lịch sử. Không mang dáng vẻ của một hiện vật đơn thuần, tấm thảm ấy như gói ghém trong từng sợi chỉ những tháng năm đầy gian khổ, nỗi nhớ quê hương và lòng kiên định của bao người mẹ, người vợ, người chị đi mở đất.

Được chia thành 15 ô lớn, mỗi ô là một khung cảnh sống động mô tả lại những khoảnh khắc thiêng liêng trong hành trình tìm tự do. Điều đặc biệt không nằm ở kích thước hay bố cục mà ở chính câu chuyện phía sau: 9 người phụ nữ đã miệt mài thêu tay trong suốt 8 năm trời để hoàn thiện tác phẩm này, bằng cả trái tim, đôi mắt và đôi bàn tay không biết mỏi.

Với khoảng 3 triệu mũi chỉ được lồng vào từng thớ vải, tấm thảm hiện lên tinh tế đến mức, từ xa, người ta dễ lầm tưởng đó là một bức tranh sơn dầu công phu nhưng khi đến gần, từng sợi chỉ lặng lẽ kể chuyện, câu chuyện không có trong sách vở mà chỉ hiện hữu trong ký ức và lòng biết ơn.

Bức thảm thêu tay. Ảnh: @visitstotheparkwordpress

Ngày nay, giữa những đổi thay của xã hội hiện đại, đài tưởng niệm Voortrekker vẫn là nơi lưu giữ ký ức lịch sử, đồng thời là biểu tượng nhắc nhớ về quá khứ, từ đó góp phần xây dựng một tương lai hòa hợp và đa sắc tộc cho đất nước Nam Phi.

Hà My (tổng hợp) - luhanhvietnam.com.vn

Ảnh: Internet