Đứng từ cổng trời đưa ánh mắt xuống dưới, làng nghề dệt lanh Lùng Tám nằm nép giữa giữa vô vàn các đỉnh núi đá nhấp nhô trong sương mù bao phủ. Đây cũng chính là nơi ở, sinh hoạt của người H'mong chuyên làm nghề dệt lanh, nhuộm chàm. Vẻ đẹp của ngôi làng này đã chinh phục được nhiều vị quan khách phương xa khi ghé đến Hà Giang.
Làng dệt lanh Lùng Tám thuộc tỉnh Hà Giang, cách núi Quản Bạ không xa. Đây là nơi cư trú của đồng bào dân tộc H'mông gắn liền với nghề dệt vải thổ cẩm. Làng Lùng Tám chỉ là một thung lũng nhỏ nằm ẩn sâu giữa những khối núi đá cao và sông Miện chảy xuyên qua.
Để đến được làng nghề này, đầu tiên xuất phát trừ trung tâm Hà Giang, đi tầm 50km là sẽ đến núi đôi Quản Bạ. Tiếp tục xuôi theo đường đèo di chuyển qua thị trấn Tam Sơn, đi tiếp đến cây xăng Tam Sơn tầm vài km nữa là đến Cua Tây Áo. Ngay ở khúc cua thứ bảy thì bạn rẽ phải vào một con đường nhỏ sẽ dẫn bạn đến làng Lùng Tám.
Nghề dệt lanh tại Lùng Tám Hà Giang đã có từ rất lâu đời, đây không chỉ là nghề đem lại nguồn thu nhập chính cho người dân mà còn góp phần gìn giữ, lưu truyền giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của người dân tộc Mông. Làng hiện đang sản xuất nhiều sản phẩm như ví, khăn, quần áo, túi thổ cẩm, khăn trải bàn, vỏ gối, tấm trang trí,... Điểm nhấn của những vật dụng này là đều được làm hoàn toàn từ vải lanh dệt tay theo phương pháp thủ công từ lâu đời.
Nguyên liệu chính dệt nên các tấm vải thổ cẩm chính là sợi lanh. Những cây lanh được người dân trong bản hoặc vùng xung quanh trồng và lựa chọn rất kỹ về giống. Sau khi ngâm, tốt thì sẽ tiến hành tách thành từng sợi nhỏ, mỏng.
Sợi lanh sau khi tách nhỏ sẽ được mang đi luộc, hấp đến khi mềm thì thôi. Quá trình nhuộm màu cũng diễn ra khá đặc biệt. Hầu hết màu được chọn từ các lá cây trồng trong rừng như củ nâu, chè, ổi,... không hề có sự can thiệp của hóa chất công nghiệp.
Thường người Mông sẽ chọn dệt vải lanh hơn vải bông. Người dân ở đây cho rằng vải lanh bền, chắc hơn. Hơn nữa theo quan niềm tâm linh thì họ tin rằng vải lanh chính là chiếc cầu nối giữa con người và thế giới bên kia.
Nhiều cụ già trong làng tin rằng, chính các sợi lanh đã chỉ đường cho những người đã khuất về với tổ tiên, đầu thai làm người. Ngoài ra dệt vải lanh còn biểu hiện cho sự chăm chỉ, khéo tay, đây là một trong những tiêu chí để đánh giá phẩm hạnh tốt đẹp của người phụ nữ.
Các sản phẩm dệt lanh ở làng dệt lanh Lùng Tám hầu hết được xuất khẩu sang nước ngoài, thị trường trong nước ít xuất hiện. Vì thế mà nhiều người vẫn chưa biết đến các sản phẩm tinh xảo này.
Mỗi một sản phẩm ở đây đều mang những hoa văn đậm chất dân tộc. Các hình ảnh ấy đều có ý nghĩa riêng,... tất cả đều mang ý nghĩa dân tộc lớn lao. Cũng bởi vậy mà làng nghề này luôn cần được gìn giữ, bảo vệ thật dài lâu.
Không chỉ dệt giỏi, người Lùng Tám còn sở hữu kỹ thuật nhuộm chàm điêu liệu khó có nơi nào sánh kịp. Nhuộm chàm là một phương pháp mất nhiều công sức, vất vả và cần có tính kiên nhẫn cao. Để có một màu chàm đen như mong muốn thì mảnh vải phải nhuộm nhiều lần trong khoảng vài ngày. Thường người ta sẽ ngâm vải với dung dịch chàm suốt 1 giờ rồi vớt ra cho ráo thì mới tiến hành ngâm tiếp.
Quy trình đó thường sẽ lặp lại khoảng 6 lần là thành công. Khi mảnh vải khô lại thì ngâm như thế 10 lần nữa. Thời gian để ngâm vải lên nước màu đen bóng phụ thuộc lớn vào thời tiết. Nếu gặp nắng ráo thì vải chỉ cần phơi 3, 4 ngày là xong. Tuy nhiên nếu gặp trời mưa, vải khó khô thì thời gian có thể lên tới 2 tháng. Do được nhuộm kỹ càng như thế nên màu chàm ở làng rất bên, tươi mới.
Du lịch Hà Giang, đến với làng nghề này bạn có cơ hội được tìm hiểu hoặc có thể đích thân ngôi khâu, dệt cùng những người phụ nữ bản địa. Được chứng kiến từng đường kim mũi chỉ và sự kiên nhẫn khi dệt những tấm vải. Mỗi một công đoạn đều được làm bằng sự vất vả và tỉ mỉ của người dân làng Lùng Tám.
Ngày trước, vải lanh hầu như dệt để may áo, váy dùng cho các dịp lễ lớn nhưng giờ thì đã được sử dụng để sản xuất thành nhiều đồ vật lưu niệm độc đáo.
Cao nguyên đá Đồng Văn là địa danh không hề lạ lẫm ở Hà Giang. Nơi đây sở hữu cảnh sắc tự nhiên hoang sơ với lịch sử 400 - 600 triệu năm. Vùng đất ở cực Bắc tổ quốc luôn thu hút quan khách bởi vẻ đẹp ngoạn mục cùng giá trị văn hóa, dân tộc sâu sắc cùng đó là các mùa hoa đẹp ngẩn ngơ.
Lang thang ở cao nguyên đá Đồng Văn bạn sẽ không khỏi bị hút hồn bởi khung cảnh đẹp tuyệt trần của mây trời, núi đá. Ở phía dưới là vô vàn những cảnh đẹp của cột cờ Lũng Cú, cánh đồng tam giác mạnh, bãi đá Mặt Trăng.
Rừng thông Yên Minh cách trung tâm thành phố 100km và nằm khá gần làng nghề dệt lanh Lùng Tám. Băng qua các cung đường hiểm trở, gập gềnh bạn sẽ cảm nhận được một cảnh sắc núi rừng Đông Bắc chả khác gì đang ở Đà Lạt. Đặc biệt hơn có lẽ là khi được thức giấc giữa rừng thông bạt ngàn ấy đón ánh nắng bình minh chiếu rọi, cảm nhận từng làn gió lạnh vỗ nhẹ vào da, khoảng khắc ấy rất thú vị. Buổi sáng ở Yên Minh vô cùng huyền bí bởi những lớp sương mờ ảo giăng mắc.
Khi đến với Hà Giang có lẽ rằng ai ai cũng muốn được đến để chứng kiến một tuyệt tác thiên nhiên và nghe kể về những câu chuyện cảm động về núi đôi Quản Bạ. Hai đồi núi tròn trịa, quyến rũ và săn chắc như bộ ngực của một cô tiên đang ngủ say giữa núi rừng. Đứng ở nơi cao nhất của núi, nhìn xuống phía dưới bạn sẽ thấy bạt ngàn màu xanh của nương ngô đang căng tràn sức sống. Là những cánh đồng lúa trải dài và nhịp sống tươi vui. Cảnh sắc ở đây thật sự tuyệt vời, hấp dẫn.
Nếu có dịp đi du lịch Hà Giang thì hãy nhớ ghé đến làng dệt lanh Lùng Tám để khám phá làng nghề lâu đời và mua các món đồ thổ cẩm đặc sắc bạn nhé!
Thu Mơ (tổng hợp) - luhanhvietnam.com.vn
Ảnh: Internet