Làng nghề Bát Tràng Hà Nội với những trải nghiệm cực thú vị

Bát Tràng được mệnh danh là "Vua Gốm" từ hàng trăm năm nay với sản phẩm gốm sứ mỹ nghệ tinh hoa, độc đáo. Đa phần các sản phẩm gốm Bát Tràng đều được tôi luyện dưới đôi tay tài hoa của người thợ lành nghề, lâu năm. Chính những người thợ ấy, đã thổi linh hồn Việt vào trong từng khối đất sét vô tri, vô giác. Nhờ thế, sản phẩm gốm sứ Bát Tràng mới trở nên sinh động và được bạn bè quốc tế đánh giá rất cao về tính thẫm mỹ và chất lượng sản phẩm.

Làng gốm sứ Bát Tràng ở đâu?

Làng nghề gốm Bát Tràng Hà Nội nằm ngay cạnh bên sông Hồng thuộc xã Bát Tràng, Gia Lâm, Hà Nội. Nơi đây nổi tiếng bậc nhất với nghề làm gốm sứ cao cấp được truyền từ đời này sang đời khác trải qua hàng trăm năm.

Lịch sử phát triển làng nghề Bát Tràng Hà Nội

Làng nghề gốm sứ Bát Tràng được hình thành từ thời Lý. Gốm Bát Tràng đã có từ rất lâu đời. Đây chính là sự hội nhập giữa 5 dòng họ gốm vốn rất nổi tiếng của làng Bồ Tát xứ Thanh với dòng họ Nguyễn thuộc đất Minh Tràng. Năm dòng họ lớn Nguyễn, Vương, Trần, Phạm, Lê đã tập hợp được các nghệ nhân, thợ làm gốm di cư về phía kinh thành Thăng Long để tìm đất lập nghiệp. Và họ đã dừng chân ở 72 gò đất trắng làng Minh Trang và lập nghiệp chính tại nơi đây.

Lịch sử phát triển làng gốm Bát Tràng (Ảnh: gomsubattrang.org.vn)

Trải qua hơn 500 năm tuổi, làng nghề Bát Tràng Hà Nội đã khiến mọi người cảm thấy nể phục về những sản phẩm gốm độc đáo. Đa phần gốm ở Bát Tràng nổi bật với dòng men phủ, phổ biến nhất phải kể đến dòng men búp dong. Đây chính là dòng men có độ trắng hơi ngả xanh hoặc xám giúp sản phẩm gốm luôn đẹp mắt, tính thẩm mỹ cao.

Quy trình làm ra sản phẩm gốm sứ làng nghề Bát Tràng Hà Nội
 

Bước 1: Chọn đất để làm gốm

Gốm Bát Tràng được làm từ nguyên liệu chính là đất sét. Đất sét dùng để làm gốm sứ sẽ được đưa vào hệ thống của bể lọc. Mục đích là ngâm đất sét trong nước vài tháng để cho đất sét phân rã ra. Khi đất đủ độ chín lúc này người thợ sẽ đánh tơi nhuyễn đất sét trong bể chứa. Tiếp đó, sẽ được đưa xuống bể lọc để cho đất lắng xuống và loại bỏ tạp chất hữu cơ. 

Gốm Bát Tràng được làm từ nguyên liệu chính là đất sét (Ảnh: gomsubattrang.org.vn)

Bước 2: Tạo dáng, tạo hoa văn và phủ men

Sản phẩm gốm của làng nghề truyền thống Bát Tràng được làm theo phương pháp thủ công bằng tay trên bàn xoay. Ở khâu tạo dáng, người thợ sử dụng lối "vuốt tay, be chạch" tại bàn xoay để tạo những sản phẩm sắc xảo.

Nghệ nhân gốm Bát Tràng đang tạo dáng cho sản phẩm gốm trên bàn xoay bằng đôi tay tài hoa của mình (Ảnh: gody.vn)

Lúc này, gốm sẽ được phơi thật khô sau đó người thợ sẽ chuyển sang công đoạn vẽ và tráng men. Bằng con mắt thẩm mỹ, đôi tay tài hoa, cộng với sự sáng tạo nhanh nhạy. Người thợ Bát Tràng bắt đầu tỉ mỉ để đưa những họa tiết hoa văn vào trong sản phẩm gốm 1 cách khéo léo, tinh tế như: hoa lá, hình hài, chim muông...Mỗi sản phẩm gốm khi ra đời đều như là những đứa con "thai ghén 9 tháng 10 ngày".

Nghệ nhân gốm sứ Bát Tràng tạo hoa văn và phủ men cho sản phẩm gốm (Ảnh: gomsubattrang.org.vn)

Về chất men phủ thì gốm sứ Bát Tràng hay dùng dòng men màu búp dong phổ biến. Đây là loại men sở hữu độ trắng hơi ngả xanh hoặc xám, trong và sâu. Những sản phẩm gốm của làng nghề Bát Tràng Hà Nội đều có độ sắc nét riêng biệt. Đó chính là bí quyết pha men gia truyền mà không nơi nào có thể làm được.

Bước 3: Nung sản phẩm gốm

Sau khi gốm được tạo hoa văn và phủ men hoàn chỉnh thì lúc này kỹ thuật đốt lò sẽ quyết định đến chất lượng gốm Bát Tràng đẹp hay xấu. Do đó, người thợ gốm rất chú trọng đến ngày giờ đốt lò và ra lò.

Gốm sứ Bát Tràng được sử dụng nhiều lò nung khác nhau (Ảnh: gomsubattrang.org.vn)

Hiện nay, gốm sứ Bát Tràng được sử dụng nhiều lò nung khác nhau như: lò dàn, lò hộp, lò ếch...Tùy vào từng loại sản phẩm khác nhau mà người thợ sẽ có lựa chọn kiểu lò phù hợp.

Sản phẩm gốm Bát Tràng - cơ hội phát triển và vươn xa thế giới

Đồ gốm Bát Tràng chính là dòng sản phẩm cao cấp, quý hiếm chủ yếu là dòng sản phẩm đồ thờ: bình hoa, chân đèn, lư hương...Nhưng do thị hiếu và nhu cầu người sử dụng hiện nay, gốm Bát Tràng đã và đang sản xuất ra rất nhiều dòng sản phẩm đa dạng khác nhau từ: bát đĩa, cốc chén...để đáp ứng nhu cầu thị trường ngày nay.

Sản phẩm gốm Bát Tràng Hà Nội cao cấp với nhiều mẫu mã đẹp, thu hút (Ảnh: gomsubattrang.org.vn)

Làng nghề Bát Tràng Hà Nội chính là cái nôi sản sinh ra nhiều dòng đồ gốm sứ mỹ nghệ cao cấp, độc đáo không chỉ trong nước và mà còn vươn xa ra thị trường quốc thế. Cụ thể sản phẩm gốm sứ Bát Tràng đã được xuất khẩu ra nhiều nước như: Hàn Quốc, Nhật Bản, Đan Mạch, Hà Lan, Pháp, Đức, Tây Ban Nha… Đặc biệt, gốm Bát Tràng cũng là 1 trong những dòng mặt hàng luôn có sự cạnh tranh rất mạnh mẽ cả về giá cả và mẫu mã.

Nếu bạn muốn tìm hiểu văn hóa Hà Nội thì chắc chắn làng nghề Bát Tràng Hà Nội sẽ là điểm đến tuyệt vời nhất dành cho bạn đấy nhé. Bởi đối với người dân Việt Nam, làng nghề gốm sứ Bát Tràng như là 1 niềm tự hào và nét đẹp truyền thống văn hóa của người Việt.

Nguyễn Chiên (tổng hợp) - luhanhvietnam.com.vn

Ảnh: Internet