Rau dạ hiến Cao Bằng, tinh hoa ẩm thực núi rừng Tây Bắc

Đặc sản rau dạ hiến Cao Bằng 

Tên gọi rau dạ hiến

Dạ hiến (hay còn gọi là rau bồ khai), tiếng Tày - Nùng gọi là Phjắc diển, thường mọc hoang ở vùng núi đá Cao Bằng. Ðây là loại cây thân dây rất giòn, bẻ dễ gãy.  

Rau dạ hiến có ở hầu hết các tỉnh vùng núi phía Tây Bắc nhưng nhiều nhất là Bắc Cạn, Cao Bằng, Lạng Sơn. Gọi là bò khai vì rau có mùi giống như mùi bia, nhưng có lẽ vào cái thời chưa có bia bọt như bây giờ, nhiều người cảm nhận mùi rau ra mùi... nước đái bò nên mới có tên là bò khai. 

Dạ hiến (hay còn gọi là rau bồ khai)

 

Với nhiều tên gọi khác nhau như bò khai, khau hương hay dạ hiến, loài rau này lên xanh mơn mỏn, đã mắt mà không cần phải chăm sóc. Chúng không sống ở những vùng đất màu mỡ mà mọc trên núi đá, chia làm nhiều nhánh, bò, bám theo các thân cây gỗ vươn lên lấy ánh sáng mặt trời. 

Vào khoảng mùa xuân, rau dạ hiến Cao Bằng bắt đầu trổ ngọn xanh tốt và những người đi rừng may mắn gặp cây bồ khai thì sẽ không bao giờ bỏ qua cơ hội này. Khoảng thời gian từ tháng 2 đến tháng 7 âm lịch, ai vào rừng hái được một, hai nắm rau Dạ hiến là cảm thấy rất quý. 

Chế biến món rau dạ hiến

Rau dạ hiến chỉ cần rửa sạch, ngắt như ngắt rau muống rồi đem đi xào. Cách xào cũng gần như xào rau muống, nghĩa là mỡ càng già càng tốt và chỉ cần đảo qua vài lượt cho rau vừa chín tới (xào tái là ngon nhất). Chỉ nhai vài miếng ta đã thấy ngay cái vị hấp dẫn của thứ rau này, vì nó vừa có vị béo ngậy, vừa thơm. 

Rau dạ hiến chỉ cần rửa sạch, ngắt như ngắt rau muống rồi đem đi xào

 

Nếu như ai đã ăn quen, lâu ngày xa quê, rồi bỗng trở về và được ăn rau dạ hiến Cao Bằng thì sẽ có cảm giác như mình vừa được thưởng thức món "sơn hào hải vị" nào đó đã từng quen. Nhiều cụ lang cho rằng, dạ hiến không chỉ đơn thuần là một thứ rau rừng có vị ngon hấp dẫn một cách kỳ lạ mà còn là một vị thuốc bổ thận, mạnh gân cốt. 

Rau dạ hiến dùng chữa viêm thận, viêm gan, viêm đường tiết liệu, tiểu tiện không thông. Khi người đi xa về mệt mỏi, nước tiểu vàng đục, chỉ cần ăn thứ rau này 1-2 lần là nước tiểu trở lại bình thường. Đặc biệt cây rau Bò khai sắc lấy nước uống chữa bệnh viêm gan siêu vi trùng đạt kết quả rất tốt và rễ cây rau dạ hiến đỏ còn là một trong nhiều vị thuốc chữa chứng vô sinh. 

Rau dạ hiến xào

 

Do ngon và có nhiều công dụng nên từ nhiều năm nay, rau dạ hiến Cao Bằng trở thành một thứ rau đặc sản ở Cao Bằng. Vào dịp xuân hè, ở vùng thị xã cũng như ở các thị trấn, thị tứ, hầu như không có bữa tiệc, bữa cỗ nào là không có đĩa rau Dạ hiến xào lẫn thịt bò tươi hoặc lòng lợn, lòng gà... Trong vài ba năm lại đây, nhiều vị khách quen từ miền xuôi lên Cao Bằng vào dịp từ tháng 2 đến tháng 6, tháng 7 âm lịch đều không quên tìm ăn món phở xào rau Dạ hiến. Quả thực đây là một món ăn lạ và ngon, hình như chỉ ở Cao Bằng mới có. Nhiều người cho rằng đến bữa nếu có món phở xào Dạ hiến thì không cần thêm một thứ thức ăn nào khác vẫn ăn đến no được, mà no rồi vẫn còn thèm. 

Rau dạ hiến đỏ

 

Rau dạ hiến Cao Bằng vừa là thứ rau đặc sản, vừa là loại rau đặc biệt sạch nên các mẹ, các chị từ các làng bản xa gánh ra chợ thị xã bao nhiêu cũng không đủ bán. Cũng do nhu cầu tiêu thụ lớn như vậy nên nhiều gia đình ở các xóm làng vùng sâu đã biết bảo vệ, gìn giữ cây Dạ hiến. Một số chủ vườn rừng đã bắt đầu để tâm nghiên cứu, trồng thử để dần dần đưa Dạ hiến vào vườn cây của mình. Hiện nay thứ rau này không chỉ tiêu thụ ở Cao Bằng mà nhiều người đã biết cách bảo quản để chuyển về dưới xuôi để làm quà cho người thân. Dạ hiến đã có mặt trong các nhà hàng ở các thành phố và được coi là một đặc sản của núi rừng.

Rau dạ hiến còn là phương thuốc chữa bệnh

 

Thưởng thức một lần bạn sẽ bị nhớ món ăn này bởi hương vị của món rau rừng này rất lạ lùng, không giống bất kỳ một món rau đặc sản của Cao Bằng nào khác. Nói là thơm thì không hẳn nhưng với nhiều người thì nó là một thứ hương vị đặc biệt quyến rũ, nó nằm trong nỗi nhớ quê hương của người xứ này khi đi xa và nằm trong nhiều kỷ niệm của những ai đã từng qua đây.

Ảnh: Internet

Oanh Kim (Tổng hợp) - Luhanhvietnam.com.vn