Ẩm thực Krông Pa Gia Lai: nét duyên riêng có của vùng 'chảo lửa'

Mảnh đất Krông Pa là điểm đến hấp dẫn với nhiều du khách không chỉ bởi những danh lam thắng cảnh đẹp, mà còn bởi ẩm thực phong phú, trong đó có nhiều món ăn hấp dẫn khiến du khách phải bất ngờ ngay từ lần đầu thưởng thức. Ẩm thực Krông Pa Gia Lai mang nét mộc mạc, dân dã nhưng cũng không kém phần hấp dẫn. Với nguồn nguyên liệu tự nhiên sẵn có của vùng và cách chế biến độc đáo đã tạo nên những món ăn với hương vị riêng biệt mà không thể bắt gặp ở bất kỳ nơi nào khác. 

Ẩm thực Krông Pa Gia Lai gắn liền với khí hậu, địa lý vùng miền

Krông Pa được biết đến là một trong những huyện xa nhất của tỉnh Gia Lai, huyện này nằm ở phía Tây Nam của tỉnh tiếp giáp với Đắk Lắk đồng thời cũng là địa bàn sinh sống lâu đời của người Jarai bản địa. Nơi đây có một nét đặc trưng là quanh năm nắng nóng và lượng mưa trong năm tương đối ít, khí hậu khô nóng. Chính đặc điểm khí hậu đó đã góp phần tạo nên lối sống, phong tục tập quán riêng và cũng vì vậy người dân đã tạo nên những món ăn mang đặc điểm riêng của vùng đất khô nóng. Đa số các món ăn của ẩm thực Krông Pa Gia Lai đều bắt nguồn từ đặc điểm địa lý và phong tục tập quán bản địa. Mỗi món ăn là một kinh nghiệm tích lũy truyền đời của người dân, qua nhiều thế hệ và theo thời gian đã trở thành những món ngon đặc sản mang riêng của vùng đất đầy nắng và gió. 
 

Ẩm thực Krông Pa Gia Lai là một mảnh ghép nổi bật trên bản đồ ẩm thực phố núi. Ảnh: Bò một nắng Gia Lai

Trong ẩm thực Krông Pa Gia Lai có sự xuất hiện của rất nhiều loại cây lá rừng, đặc biệt là các các loại lá có vị đắng như Mmơ nga kơ đơ ho, mơ nga tnok, djam ngây, bồh lpang, lá mật bò… Những nguyên liệu này không chỉ đơn thuần để chế biến món ăn, mà còn là vị thuốc có tác dụng giải nhiệt, phòng chống bệnh tật. Kết hợp với đó là các nguyên liệu sẵn có mang đặc trưng riêng của địa phương như bò, cá, kiến…
 

Khám phá những món ngon nổi tiếng của ẩm thực Krongpa Gia Lai 

1. Bò một nắng Krông pa 

Nói đến ẩm thực Krông Pa Gia Lai,  người ta sẽ nghĩ ngay đến bò một nắng, đặc sản này không chỉ nổi tiếng ở Gia Lai mà đã vang danh khắp cả nước. Người dân ở Krông Pa nuôi rất nhiều bò, vào những buổi chiều muộn trên khắp các con đường bạn có thể dễ dàng bắt gặp những đàn bò đông đúc trở về nhà sau một ngày dài. Đặc biệt giống bò ở đây là bò cỏ với chất lượng thịt thơm ngon nổi tiếng. 

Những con bò tơ Krông Pa sẽ được chọn phần thịt ngon nhất là phần thịt đùi và thịt bắp đem đi tẩm ướp cùng các gia vị, nổi bật là ớt và sả. Sau đó thịt được mang đi phơi dưới nắng, chính cái nắng và cái gió khô nóng đặc trưng của vùng đất Krông Pa sẽ giúp thịt bò nhanh chóng săn lại và có hương vị thơm ngon đặc trưng, trở thành đặc sản trứ danh.
 

Khí hậu khô nóng góp phần làm món khô bò 1 nắng thêm ngon và hấp dẫn. Ảnh: ST

Khi ăn bò một nắng Krông Pa Gia Lai, chỉ cần đem nướng trên than hoặc bếp cồn, sau đó xé thịt thành từng miếng nhỏ, thành các sợi vừa ăn. Thịt bò khi xé ra vẫn còn màu hồng, từng thớ săn chắc ngọt thơm và rất mềm chứ không cứng như các món thịt gác bếp. Để gia tăng độ ngon và hương vị đặc trưng của món bò một nắng Krông Pa Gia Lai, người ta sẽ chấm cùng hai thứ gia vị quen thuộc tại đây đó là muối lá é và hoặc muối kiến. 

Bò một nắng vẫn thường xuất hiện trên bàn ăn hay các buổi nhậu, tụ họp của người dân Krông Pa như một món ngon dân dã, đồng thời trở thành một trong những điểm nhấn nổi bật của ẩm thực nơi đây.

Món ăn này là đặc sản dân dã với người Krông Pa. Ảnh: ST

2. Muối kiến vàng Krông pa

Trong ẩm thực Krông Pa, muối kiến vàng là một đặc sản mang tính rất đặc trưng và ngày càng trở nên nổi tiếng. Không phải loại kiến nào người Krông Pa cũng sử dụng để làm muối mà phải là loại kiến càng có màu vàng, chân cao đít nhổng thường sống ở các lùm lá trong rừng, trong tiếng Jrai thì loài kiến này được gọi là hdomsao. 

Đồng bào địa phương thường sẽ không bắt kiến ở trong vườn, vì họ cho rằng có thể kiến không sạch mà thường vào rừng sâu để tìm những cây lớn có kiến làm tổ, sau đó sử dụng nia để ở dưới gốc hứng,  hơ lửa trên tổ cho kiến rớt xuống, sau đó sàng sẩy thật sạch rồi mới mang về. 

Kiến sử dụng làm muối là kiến vàng. Ảnh: Medium

Kiếm được mang về sơ chế, rồi đem giã với ớt hiểm, tạo thành một món chấm có vị dôn dốt chua, lại hơi mặn mặn. Khi kết hợp với thịt nướng hay cơm thì vô cùng bắt vị. Xưa kia muối kiến chỉ có lá rừng và kiến vàng, nhưng ngày nay người ta có thể cho thêm chút muối, bột ngọt để hợp với khẩu vị khách phương xa hơn. Muối kiến không chỉ dùng để chấm mà còn có thể dùng nêm vào canh, tạo nên những hương vị rất đặc trưng của ẩm thực Krông Pa Gia Lai.

Vị muối mằn mặn, dôn dốt chua rất hợp để chấm thịt bò một nắng, thịt nướng hay ăn kèm cơm nóng. Ảnh: FB Muối Kiến Vàng Krong Pa.

3. Cà sóc 

Có thể nói cà sóc là một trong những món ngon mang tính đặc trưng nhất của ẩm thực Krông Pa Gia Lai. Ngay từ tên gọi món ăn này đã khiến người ta phải tò mò, đến khi thưởng thức sẽ phải lưu luyến mãi bởi vị ngon hấp dẫn. 

Cà sóc Krông Pa Gia Lai được chế biến từ nguyên liệu chính là lòng bò, người bản địa thường sử dụng những chiếc lòng bò vẫn đang còn hôi mùi cỏ và để nguyên phần màu đen bên trong lòng để chế biến, chính cái phần màu đen đó đã tạo nên hương vị riêng cho món ăn. Lòng bò mang về sẽ mang đi luộc, sau đó xắt mỏng, đem các nguyên liệu như ớt hiểm, ớt gió, ớt kim còn xanh kết hợp với các loại lá đem giã thật nhỏ rồi cho thêm mật bò, để tạo vị đắng đặc trưng của món ăn. Theo cách tính đồ ẩm thực bản địa thì mật bò là món nhậu được rất nhiều người ưa thích và khi dụng mật tươi bóp vào cà sóc thì lại càng hợp, vì đây là nguyên liệu tạo nên cả vị và sắc cho món ăn.
 

Cà sóc Krông Pa Gia Lai là tổng hoà của nhiều nguyên liệu và hương vị. Ảnh: Trần Hiếu

Ngoài ra, trong món cà sóc ở Krông Pa còn có thêm cà đắng giã, kết hợp với khổ qua rừng, hoa đu đủ đực các loại lá chua như me đất, lá é, lá teng neng, cỏ thơm…Nguyên liệu làm cá sóc còn có cả tiết bò và phèo ở ruột non hay còn được gọi là nậm pịa, muối… tất cả đều được trộn thật kỹ, bóp thật lâu cho thật thấm đẫm. 

Chính bởi sự pha trộn và kết hợp của hàng loạt nguyên liệu, gia vị độc đáo nên món cà sóc ở Krông Pa Gia Lai có hương vị vô cùng đặc biệt, đó là tổ hợp của các hương vị gồm chua, đắng, chát, cay tạo nên một bản sắc vừa hoang dã vừa nồng nàn khiến người ta phải xuýt xoa. 

4. Thịt dê núi Krông pa 

Điều kiện khí hậu nóng quanh năm của Krông Pa Gia Lai rất thuận lợi để nuôi dê, chính vì vậy đây còn được mệnh danh là xứ sở dê ở Gia Lai với chất lượng thịt tuyệt hảo, nổi tiếng hơn bất kỳ nơi nào khác. Cũng chính vì vậy trong ẩm thực Krông Pa Gia Lai, thịt dê là một trong những món ngon không thể bỏ lỡ. Nhiều người rỉ tai nhau rằng nếu như du lịch ở Krông Pa mà chưa thưởng thức thịt dê là một sự thiếu sót rất lớn. 

Dê Krông Pa là loại được chăn thả tự nhiên trên đồi, núi lại ăn nhiều loại lá cây, trong đó có một số loại thảo dược nên thịt rất chắc ngọt thơm và bổ dưỡng. Có lẽ chính bởi sự nổi tiếng ấy mà khi đến Krông Pa, du khách sẽ rất dễ dàng bắt gặp các hàng quán thịt dê nằm san sát nhau, mỗi quán lại có những món ăn đặc trưng rất riêng để thu hút thực khách.
 

Krông Pa cũng là thánh địa dê ở Gia Lai. Ảnh: ST

Thịt dê Krông Pa thường được nhiều món ngon hấp dẫn như xào lăn, nấu mẻ, lẩu, hấp, nướng đặc biệt phải kể đến hai đặc trưng được nhiều thực khách ưa thích là ngóe dê, quách dê....
 

Thịt dê núi Krông Pa Gia Lai thơm ngon, đầy dinh dưỡng. Ảnh: fb/Dê Huy Krông Pa

Ẩm thực Krông Pa Gia Lai với những món ăn mang đậm dấu ấn văn hóa, phong tục tập quán vùng miền, qua bàn tay khéo léo của người dân địa phương sẽ mang đến cho thực khách những trải nghiệm hấp dẫn cả về thị giác lẫn vị giác. Gắn liền với những món ăn ấy còn là những câu chuyện thú vị về đời sống, nét đẹp văn hóa bản địa. Khám phá ẩm thực Krông Pa là trải nghiệm hấp dẫn cho chuyến hành trình vi vu về phố núi Gia Lai của bạn nên đừng bỏ lỡ nhé. 

Nguyệt Cát (Tổng hợp) - luhanhvietnam.com.vn 

Ảnh: Internet