Nét đẹp văn hóa tại các làng nghề truyền thống ở Sóc Trăng

Những làng nghề truyền thống ở Sóc Trăng bạn nên ghé thăm 
 

1. Làng nghề làm cốm dẹp

Cái tên đầu tiên trong danh sách những làng nghề truyền thống ở Sóc Trăng là làng nghề làm cốm dẹp. Cốm dẹp là một món ăn đặc sản nổi tiếng của vùng Sóc Trăng, không chỉ là biểu tượng văn hóa đặc trưng của địa phương mà còn gắn liền với đời sống văn hóa, tinh thần của đồng bào dân tộc Khmer Nam Bộ. Món ăn này không chỉ được sử dụng trong những bữa ăn hàng ngày mà còn là một phần không thể thiếu trong các dịp lễ quan trọng, đặc biệt là Lễ cúng Trăng - một sự kiện tôn giáo quan trọng của người Khmer.

Theo lời kể của các nghệ nhân, cốm dẹp đã xuất hiện từ rất lâu, có thể nói là từ những ngày đầu mà đồng bào Khmer đến vùng đất này sinh sống. Đây là một nghề thủ công truyền thống, mang đậm giá trị văn hóa và may mắn thay, nó vẫn được bảo tồn và phát triển cho đến tận ngày nay. Tuy vậy, vì thời gian ra đời của nghề này đã quá xa xưa nên không có bất cứ tài liệu lịch sử nào ghi chép cụ thể về thời điểm và quá trình hình thành làng nghề cốm dẹp tại Sóc Trăng. Chính vì thế, nghệ thuật làm cốm dẹp chủ yếu được truyền dạy từ thế hệ này sang thế hệ khác qua hình thức "cha truyền con nối", một cách truyền đạt kiến thức thủ công truyền thống vô cùng đặc biệt và quý báu. Vào thời xa xưa, việc đâm, giã cốm dẹp đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống người Khmer, đặc biệt là tại làng nghề cốm dẹp xã Phú Tân. 

Làng nghề làm cốm dẹp ở Phú Tân. Ảnh: @mia

Trải qua thời gian, mùi thơm đặc trưng của nếp mới cùng với vị ngọt thanh đã vượt qua khỏi ranh giới của những phum, sóc và lan rộng khắp nơi. Từ chỗ chỉ là món ăn quen thuộc trong gia đình người Khmer, cốm dẹp dần dần trở thành một món ăn đặc sản lạ miệng, thu hút sự chú ý của nhiều người ở những vùng miền khác. Sự nổi tiếng của món cốm dẹp không chỉ nằm ở hương vị thơm ngon mà còn ở quy trình chế biến công phu, đòi hỏi người làm phải có tay nghề khéo léo và tình yêu với nghề. Nghề làm cốm dẹp không hề dễ dàng, vì để tạo ra những mẻ cốm thơm ngon, người làm phải thức khuya, dậy sớm và dành nhiều công sức, đặc biệt là trong khâu chọn lựa nếp, rang nếp và giã cốm. Đây là công việc truyền thống không chỉ mang lại thu nhập mà còn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của cộng đồng Khmer.

Mặc dù nghề này đòi hỏi nhiều công sức và sự kiên trì, các gia đình gắn bó lâu đời với làng nghề ở Sóc Trăng thường tự xây dựng cơ sở sản xuất cốm dẹp. Thông thường, một cơ sở sản xuất truyền thống có khoảng 4 lò rang nếp, 2 cối quết cốm và cần từ 4 đến 6 nhân công để hoàn thành các công đoạn. Mặc dù các nơi đều làm ra món cốm dẹp, mỗi cơ sở lại có bí quyết và cách chế biến riêng, tạo nên sự khác biệt trong hương vị và độ ngon của từng nơi. Chính sự khác biệt này làm cho cốm dẹp trở thành một món ăn đa dạng, phong phú về hương vị, thu hút du khách và những người yêu ẩm thực đặc sản truyền thống.

Đặc sản cốm dẹp rất được lòng du khách mọi nơi. Ảnh: @mia

2. Làng nghề vẽ tranh trên kiếng

Tiếp theo trong list những làng nghề truyền thống ở Sóc Trăng là làng nghề vẽ tranh trên kiếng. Đây là một làng nghề truyền thống mang đậm nét đẹp văn hóa nghệ thuật, đặc biệt gắn liền với đời sống tinh thần của người dân vùng đất Phú Tân. Nghề này không chỉ thể hiện sự sáng tạo mà còn đòi hỏi rất nhiều công sức và tâm huyết của các nghệ nhân. Khi đến Phú Tân trước đây, bạn sẽ bắt gặp cảnh tượng những bức tranh vẽ trên kiếng được phơi đầy trước cửa nhà, mỗi bức đều tinh tế, sống động và mang đậm dấu ấn của người nghệ sĩ. Thế nhưng, đó là hình ảnh của thời gian đã qua. Ngày nay, chỉ còn lại một số ít hộ gia đình tiếp tục gắn bó với công việc này, khi mà sự phát triển của công nghệ và nhu cầu thị trường đã thay đổi nhiều.

Làng nghề vẽ tranh trên kiếng cũng nằm ở vùng đất Phú Tân. Ảnh: @chauthanh.soctrang.gov

Quá trình hoàn thành một bức tranh trên kiếng không hề đơn giản mà trải qua nhiều công đoạn phức tạp. Đầu tiên, nghệ nhân cần phải vẽ phác thảo cẩn thận trên mặt kiếng. Sau đó, họ phải chọn màu sắc phù hợp và khéo léo trong việc phối màu sao cho tranh có chiều sâu, sống động và truyền tải được cái "hồn" của tác phẩm. Tay nghề của người vẽ rất quan trọng, từng nét bút phải thật chính xác và tinh tế, kết hợp với con mắt thẩm mỹ để lựa chọn tông màu hài hòa. Một bức tranh trên kiếng không chỉ đơn thuần là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là kết tinh của sự khéo léo, sáng tạo và kiên nhẫn. Đề tài của các bức tranh cũng rất đa dạng nhưng chủ đề phổ biến nhất vẫn là những câu chuyện về cuộc đời Đức Phật Thích Ca, phong cảnh chùa chiền hoặc các địa danh nổi tiếng, phản ánh nét đẹp văn hóa và tâm linh của người dân nơi đây.

Mặc dù việc vẽ tranh trên kiếng đòi hỏi rất nhiều công phu và thời gian nhưng giá bán của mỗi bức tranh lại khá khiêm tốn, chỉ dao động trong khoảng từ 50.000 đến 200.000 VND. Dù số tiền thu được từ việc bán tranh không nhiều nhưng những nghệ nhân còn giữ nghề vẫn cảm thấy hạnh phúc với công việc này. Họ không chỉ tiếp tục duy trì nghề truyền thống mà còn có được nguồn thu nhập ổn định, đủ để đảm bảo cuộc sống hàng ngày. Chính niềm đam mê với nghề và mong muốn gìn giữ bản sắc văn hóa đã giúp họ tiếp tục gắn bó với công việc, dù phải đối mặt với nhiều khó khăn trong thời buổi kinh tế thị trường hiện đại.

Mức giá các tác phẩm này dao động từ 50 - 200k. Ảnh: @vovworld

3. Làng nghề bánh pía Vũng Thơm

Nói đến các làng nghề truyền thống ở Sóc Trăng thì làng nghề bánh pía Vũng Thơm là 1 địa chỉ nổi bật. Bánh pía, một món ăn nổi tiếng và gắn liền với vùng đất Sóc Trăng, có nguồn gốc từ thế kỷ XVII khi người Hán di cư đến miền Nam Việt Nam. Ban đầu, chiếc bánh này được những người Hán làm ra với mục đích sử dụng làm lương thực dự trữ trong những ngày tháng khó khăn. Họ sử dụng bánh pía như một món ăn tiện lợi, dễ mang theo và bảo quản lâu, giúp họ vượt qua giai đoạn gian nan. Tuy nhiên, sau khi sinh sống tại vùng đất này, món bánh dần được cải biến để phù hợp hơn với khẩu vị của người Việt Nam. Người ta bắt đầu thay đổi công thức và nguyên liệu, thêm vào những hương vị quen thuộc như sầu riêng, đậu xanh và trứng muối. Nhờ sự độc đáo và hương vị thơm ngon, bánh pía đã nhanh chóng chiếm được cảm tình của thực khách. Từ đó, món bánh này không chỉ là món ăn trong gia đình mà còn trở thành một đặc sản nổi tiếng của tỉnh Sóc Trăng, làm nên danh tiếng của làng nghề bánh Pía Vũng Thơm.

Làng nghề bánh pía Vũng Thơm. Ảnh: @mia

Khi du khách từ phương xa ghé thăm Sóc Trăng, họ thường không quên mua vài phần bánh pía mang về làm quà tặng cho gia đình và bạn bè. Những chiếc bánh pía không chỉ mang hương vị ngọt ngào, thơm phức của miền quê Nam Bộ mà còn thể hiện được cái chất mộc mạc, giản dị của con người nơi đây. Đó là sự kết hợp hoàn hảo giữa lớp vỏ mềm mịn, nhiều lớp và nhân bánh đậm đà, ngọt béo. Nhờ món quà này, người xa quê có thể thưởng thức hương vị truyền thống dù ở bất cứ đâu. Ngày nay, làng nghề làm bánh pía tại Vũng Thơm đã có nhiều bước tiến lớn về quy trình sản xuất, từ các cơ sở nhỏ lẻ phát triển thành những lò bánh có quy mô lớn hơn. Các cơ sở sản xuất hiện đại không chỉ dựa vào tay nghề của người thợ mà còn đầu tư vào máy móc, dây chuyền sản xuất để đảm bảo sản phẩm luôn đạt tiêu chuẩn về an toàn vệ sinh thực phẩm.

Với sự cải tiến này, bánh pía không chỉ duy trì được hương vị truyền thống mà còn đạt được sự tin tưởng của người tiêu dùng về mặt chất lượng. Khách hàng, dù ở trong nước hay nước ngoài ngày càng yên tâm khi lựa chọn bánh pía là món quà ý nghĩa và an toàn. Nhờ đó, món bánh này đã không còn chỉ là một món ăn đặc trưng của địa phương mà còn vươn xa, trở thành sản phẩm được nhiều người biết đến trên khắp cả nước.

Đây là món quà rất ý nghĩa để mọi người có thể mua về làm quà. Ảnh: @mia

4. Làng nghề đan đát Phước Quới

Trong số các làng nghề truyền thống ở Sóc Trăng thì làng nghề đan lát Phước Quới là cái tên khá nổi bật. Đây là một trong những biểu tượng văn hóa đặc sắc, thường tập trung tại một số địa điểm nhất định như Phước Quới thuộc xã Phú Tân. Khi có dịp du lịch đến vùng đất này, bạn sẽ được tham quan những hộ gia đình địa phương, những người vẫn ngày ngày miệt mài thực hiện công việc đan đát truyền thống. Qua đó, bạn sẽ có cơ hội tìm hiểu thêm về nghệ thuật tinh xảo của làng nghề truyền thống này, từ quy trình chế tác đến các sản phẩm được tạo ra. Vì sự nổi tiếng của mình, làng nghề đan đát Phước Quới đã trở thành một điểm đến quen thuộc, không chỉ cho người dân địa phương mà còn cho du khách khắp nơi và cũng được nhiều người biết đến với cái tên "Làng nghề đan đát Phước Quới".

Khi nhìn vào những sản phẩm đã hoàn thành, chúng có vẻ đơn giản nhưng thực sự, để tạo nên những hình dạng chuẩn chỉnh như vậy, các nghệ nhân phải là những người rất lành nghề. Họ cần sở hữu đôi bàn tay khéo léo, tinh tế và một tài hoa đặc biệt. Các sản phẩm tại đây vô cùng đa dạng và phong phú đến mức có thể khiến bạn phải choáng ngợp. Những sản phẩm tiêu biểu bao gồm thúng, bội nhốt gà, xà ngom, cần xé nhỏ, rổ, xà neng và còn rất nhiều mặt hàng thủ công mỹ nghệ khác như chiếc ghe, khay đựng trầu, tất cả đều được làm từ nguyên liệu chủ yếu là tre và trúc. 

Làng nghề đan đát Phước Quới. Ảnh: @mia

Năm 2006, Nhà nước đã quyết định đầu tư kinh phí nhằm mở rộng cơ sở sản xuất và thành lập hợp tác xã cho làng nghề truyền thống tại Sóc Trăng, trong đó có 126 hộ gia đình, tất cả đều là người Khmer. Sự hỗ trợ này không chỉ giúp phát triển nghề đan đát mà còn tạo điều kiện cho việc nâng cao đời sống cho người dân nơi đây. Ngoài ra, làng nghề đan đát tại Phú Tân cũng đang được triển khai xây dựng với tổng diện tích lên tới 5 ha. Dự án này nhằm phát triển các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, phục vụ cho khách du lịch đến tham quan và mua sắm các mặt hàng lưu niệm đặc trưng của địa phương. Nhờ vào những nỗ lực này, làng nghề đan đát đã góp phần đáng kể trong việc tăng thu nhập cho người dân địa phương.

Tuy nhiên, trong thời đại hiện đại hóa và sự phát triển của công nghệ, làng nghề truyền thống tại Sóc Trăng đang phải đối mặt với nhiều thách thức, dẫn đến sự mai một dần dần của nghề đan đát. Nhiều người trẻ hiện nay không còn mặn mà với nghề truyền thống này, vì họ có xu hướng tìm kiếm các cơ hội việc làm khác hấp dẫn hơn trong các lĩnh vực khác. Điều này đặt ra câu hỏi về tương lai của làng nghề đan đát, liệu rằng những giá trị văn hóa và nghệ thuật đặc sắc này có còn được bảo tồn và phát huy hay không trong bối cảnh thay đổi nhanh chóng của xã hội hiện đại.

Các sản phẩm ở đây rất đa dạng. Ảnh: @mia

Sau khi khám phá top 4 làng nghề truyền thống ở Sóc Trăng, bạn đã quyết định muốn ghé thăm nơi nào chưa? Hãy ghi chú những làng nghề hấp dẫn này vào cẩm nang du lịch miền Tây của bạn để sẵn sàng cho hành trình khám phá Sóc Trăng sắp tới!

Hà My (tổng hợp) - luhanhvietnam.com.vn

Ảnh: Internet