Viếng chùa Kh’leang Sóc Trăng - ngôi cổ tự mang đậm dấu ấn kiến trúc Khmer Nam Bộ

Sóc Trăng là tỉnh thuộc khu vực Tây Nam Bộ cũng là nơi sinh sống, cộng cư của nhiều dân tộc như Kinh, Hoa, Khmer. Nổi tiếng là xứ sở có nhiều công trình tôn giáo bậc nhất đồng bằng sông Cửu Long nên khi đến đây du lịch và khám phá, bạn sẽ bắt gặp nhiều ngôi chùa, đền cổ kính và nguy nga, mang dấu ấn kiến trúc đặc trưng riêng biệt, không hòa lẫn với các nơi khác, trong đó phải kể đến ngôi chùa mang tên Kh’Leang.

Ngôi cổ tự mang đậm phong cách Khmer Nam Bộ Kh’Leang tọa lạc tại thành phố Sóc Trăng - nơi có hơn 20 ngôi chùa của nhiều dân tộc khác nhau. Đặc biệt, ngôi chùa này còn mang ý nghĩa rất thiêng liêng với đồng bào Khmer vì là nơi cử hành các nghi lễ tôn giáo, các lễ hội đặc trưng của dân tộc Khmer. Ngoài ra, đây còn là công trình lưu giữ các giáo lý nhà Phật, trưng bày các tác phẩm văn học nghệ thuật

Sóc Trăng là vùng đất có nhiều chùa ở miền Tây. Ảnh: amsovivian

Chùa Kh’Leang có lịch sử lâu đời

Theo truyền thuyết xa xưa, Kh'leang là một trong những chùa cổ nhất, công trình tôn giáo đầu tiên được xây dựng trong vùng, cụ thể là vào khoảng năm 1532 và gắn với địa danh Sóc Trăng, giữa khuôn viên rộng khoảng 4.000m2. Dấu ấn về vùng đất Sóc Trăng gắn liền với tên gọi Kh’Leang vì nếu dịch ra từ tiếng Khmer, sẽ có nghĩa là “xứ có kho”, gợi về một vùng đất xưa trù phú và giàu có.

Tên gọi của chùa cổ Kh’Leang gắn liền với truyền thuyết địa danh Sóc Trăng. Ảnh: thamhiemmientay

Thời đó, Sóc Trăng vẫn còn là vùng đất hoang vu, chưa được bàn tay con người khai phá nên dân cư rất thưa thớt. Thậm chí, ban đầu chùa còn khá thô sơ do được xây dựng bằng nguồn vật liệu có sẵn tại chỗ, do lưu dân trong vùng đóng góp như tre, gỗ, lá,...

Đến ngày nay, những chứng tích buổi đầu thành lập chùa đã không còn nữa mà được thay bằng toàn bộ kiến trúc hiện đại do chùa được dựng mới lại từ những năm 1945.

Nét độc đáo của lối kiến trúc Khmer cổ. Ảnh: Vntrip

Chùa cổ Kh’Leang với lịch sử gần 500 trăm hình thành và tồn tại, phát triển, đến nay vẫn mang đậm dấu ấn kiến trúc Khmer, thể hiện vẻ đẹp của một phong cách xây dựng tinh tế, sắc sảo, kết hợp hài hòa phong cách Việt – Hoa trong cách bài trí, sắp xếp.

Chùa Kh’Leang nằm ở đâu?

Địa chỉ: Đường Tôn Đức Thắng, khóm 5, phường 6, TP. Sóc Trăng, cách Trung tâm chợ TP. Sóc Trăng khoảng 1km.

Là một trong những chùa Khmer cổ kính ở Sóc Trăng, chùa cổ Kh'leang có vị trí khá đẹp và thuận tiện vì nằm ngay trung tâm thị xã, bên bờ sông Trăng thơ mộng. Công trình tọa lạc trong một khuôn viên rộng lớn, xung quanh có hàng rào bao bọc bằng, cổng ra vào được trang trí tỉ mỉ bằng hoa văn cổ truyền Khmer, nhìn lên trên là tán cổ thụ, hàng thốt nốt - loài cây gắn liền với đời sống, văn hóa của đồng bào dân tộc Khmer mát rượi soi bóng.

Chiêm ngưỡng công trình kiến trúc đẹp và độc đáo. Ảnh: thaolexxm

Đến viếng chùa cổ, du khách sẽ vừa được tận hưởng không khí trong lành giữa khuôn viên rộng rãi, xanh mát vừa được tìm hiểu về thư tịch cổ Khmer cũng như được các nhà sư hoặc bậc cao nhiên địa phương kể về truyền thuyết nguồn gốc Sóc Trăng, đồng thời chiêm ngưỡng công trình kiến trúc độc đáo của chùa thể hiện qua những nét đẹp dưới đây.

Chùa mang giá trị to lớn về lịch sử và kiến trúc. Ảnh: dulichmientay

Kiến trúc độc đáo của chùa Kh'Leang

Theo các thư tịch xưa thì chùa cổ Kh'Leang được xây dựng từ năm 1532, với vật liệu chủ yếu là gỗ và lá. Qua từng thời kỳ, năm 1918 và 1945, ngôi chùa nhiều lần được xây mới lại bằng gạch và ngói để có dáng vẻ như hiện nay. Nhìn tổng quan, chùa có kiến trúc gần giống như các chùa Phật giáo Nam Tông ở Thái Lan và Campuchia.

Ngôi chùa cổ nhất của tỉnh Sóc Trăng. Ảnh: vnairlines

Cũng giống như chùa Chén Kiểu hay chùa Dơi, quần thể kiến trúc chùa cổ Khleang bao gồm: chính điện, khu sa la, nhà tăng và hội trường,... Các công trình chính phụ đều được bố trí hài hòa trên nền đất cao ráo. Chùa có vòng rào ngoài lớn rồi nhỏ dần vào trong. Điểm đặc sắc là khoảng cách giữa các vòng rào rất rộng khiến cho du khách có cảm giác chùa chiếm diện tích rất lớn.

Cổng chùa quay mặt về hướng Đông. Ảnh: dulichmientay

Điểm khác biệt của công trình tôn giáo Khmer này so với chùa Hang, chùa Ông Bổn hay chùa Bà Thiên Hậu Mỹ Xuyên là hầu hết đều được xây dựng theo kiểu nhà sàn truyền thống của đồng bào dân tộc Khmer Nam bộ xưa. Bờ viền mái nóc có tượng rồng uốn lượn, đầu xòe hình rẽ quạt, đuôi cong. Chưa kể, các công trình dù chính hay phụ đều được điêu khắc, chạm trổ hoa văn với các họa tiết tinh xảo thể hiện phong cách kiến trúc cổ kính và tinh tế của người Khmer.

Những góc ảnh đẹp. Ảnh: laceyzn

Đầu tiên ngay khi bước vào khuôn viên Kh'leang tự, bạn sẽ nhận ra cổng chùa quay mặt về hướng Đông và được trang trí hoa văn cầu kỳ, màu sắc rực rỡ đặc trưng cho văn hóa Khmer. Phần mái chùa được xây dựng theo hình thức tam cấp. Trên mỗi cấp lại có 3 nếp với nếp giữa lớn hơn nếp phụ ở hai bên và đặc biệt là không có tháp nóc chùa. Ở các góc của mái chùa được đắp hình đuôi rắn cong vút lạ mắt.

Tòa chính điện nằm ở trung tâm được chia làm ba bậc nền. Ảnh: thamhiemmekong

Nhưng đặc sắc và tỉ mỉ nhất lại chính là chánh điện của ngôi cổ tự. Chùa Kh’leang được xây cao lên với 3 bậc tam cấp, mỗi bậc cao khoảng 1 mét có hàng rào bao bọc xung quanh. Phía trước có 7 hàng cột ngang ở phía trước, mỗi hàng lại có 10 cây cột trụ kéo dài ra tận phía sau. Các cây cột bằng gỗ đều khá to, đen mượt, được sơn thếp bằng vàng và khắc các hình ảnh nói về cuộc đời Đức Phật cùng các sinh hoạt Phật pháp. Trên trần chính điện và chung quanh đều được trang trí bằng rất nhiều nét vẽ về hình ảnh của đức Phật, qua đó thể hiện được sự hòa hợp giữa kiến trúc và hội họa Khmer.

Chính điện có bức tượng Phật cao 6,8 m. Ảnh: Vntrip

Càng đi sâu vào bên trong ngôi chánh điện, du khách càng cảm nhận được những chi tiết trang trí, hình ảnh, hoa văn tinh xảo. Khu vực những bức tường thấp được dựng dọc theo hành lang tạo thành hình cánh sen hoặc các hình khối, có đường viền cách vách chánh điện 1,5 m. Gần các bức tường thấp này, các vị sư trồng đã cho trồng nhiều loại cây đặc trưng của địa phương như thốt nốt, cây hoa sứ,...

Trang trí hoa văn cầu kỳ với màu sắc rực rỡ. Ảnh: mytour

Ở từng đầu cột phía hành lang bao quanh chính điện còn có tượng Krud với tư thế dang tay chống đỡ. Ngoài ra, ở các bậc thang dẫn lên cao cũng trang trí các tượng thần Teahu và tượng chằn (Yeak).

Trong các câu chuyện cổ Khmer thì Yeak (Chằn) chính là nhân vật tượng trưng cho cái Ác, nhưng sau này đã được đức Phật cải hóa, thường có dáng vẻ dữ tợn, miệng to, lông mày xếch, răng nanh dài, mắt lồi. Chằn hay đội mũ nhọn, mình mặc áo giáp, tay cầm cái chày dài. Yeak thường được đặt đứng hai bên bậc thềm ở phía trước chánh điện nhằm mục đích bảo vệ ngôi chùa.

Bộ mái chùa được xây theo ba nếp. Ảnh: tapchivanhoaphatgiao

Ngoài những chi tiết trang trí chính, chính điện chùa còn được vẽ sơn dầu các hình tượng sinh động khác như chim muông hoa lá hoặc hình tiên nữ đang múa trên bầu trời rộng bao la. Khuôn viên chùa còn có nhiều tủ kính lưu giữ một số sách cổ, trong đó có một bản sao tài liệu ghi chép thư tịch gốc về địa danh Sóc Trăng cũng như sự kiện xây dựng chùa đầu tiên cùng các bậc tiền hiền có liên quan trực tiếp đến nhà chùa. Ngoài ra, cũng có nhiều cổ vật và hơn 50 tượng Phật làm bằng đồng.

Kiến trúc chùa có sự giao thoa văn hóa trên lĩnh vực trang trí, nghệ thuật giữa 3 dân tộc. Ảnh: thamhiemmekong

Có thể nói chùa Kh'Leang mang đường nét kiến trúc cân xứng, hài hòa, gắn liền với những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, qua đó thể hiện rõ đặc trưng nghệ thuật truyền thống của người Khmer xưa và nay. Không  những vậy, nhiều chi tiết trang trí, xây dựng đã chứng tỏ sự giao thoa nghệ thuật của 3 dân tộc Kinh – Khmer - Hoa như bức cửa võng và của người Hoa trên các thân cột trụ. Đây thực sự là công trình có giá trị cao về mặt nghệ thuật và thẩm mỹ phản ánh sự giao thoa văn hóa giữa 3 dân tộc trong quá trình cộng cư lâu dài ở vùng đất nổi tiếng có chợ nổi Ngã Năm và vườn cò Tân Long.

Không chỉ là công trình tôn giáo mang giá trị kiến trúc lịch sử cao, chùa còn là nơi cử hành các nghi thức lễ hội dân gian truyền thống của dân tộc Khmer như Tết Chôl – Chnăm – Thmây, lễ hội Dolta, Lễ Ooc – Om – Boc, nơi diễn ra cuộc thi đua ghe Ngo,...

Chùa còn là nơi đáp ứng nhu cầu sinh hoạt truyền thống của đồng bào dân tộc khmer. Ảnh: thamhiemmekong

Chùa Kh’leang đã được Bộ Văn hóa Thông tin công nhận là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia vào ngày 27 tháng 4 năm 1990.

Nếu có dịp du lịch miền Tây, check in Sóc Trăng, bạn nhất định đừng bỏ lỡ cơ hội viếng ngôi chùa cổ gần 500 năm tuổi mang tên Kh'leang nhé. Hãy đến chùa cầu an, dạo bước giữa khuôn viên ngập bóng cây xanh, tận hưởng không khí trong lành và nhớ dành thời gian tìm hiểu về các thư tịch cổ Khmer cũng như nghe kể lại truyền thuyết về nguồn gốc tên gọi Sóc Trăng, chiêm ngưỡng công trình kiến trúc đẹp và độc đáo này bạn nhé!

Thanh (Tổng hợp) - luhanhVietNam.com.vn

Ảnh: Internet